De kleine engel die geluk bracht

[DOOR MARIE-JOSE] ‘‘Toen het meisje en haar moeder weer weg liepen, rolde er een traan over zijn wang.
Geen verdrietige traan, maar een traan van geluk.’‘
– De kleine engel die geluk bracht –

Het boek is geschikt voor te lezen aan kinderen vanaf groep 1.

Het verhaal

De kleine Roos heeft een kerststukje op school gemaakt. Ze is onderweg naar huis en ziet die aardige meneer die altijd naar haar zwaait de sneeuw voor zijn huis opruimen. Hij kijkt altijd zo verdrietig en dat brengt Roos op een idee. Ze geeft haar kerststukje aan de man.

Thuis komt Roos zonder kerststukje aan. Ze vertelt het verhaal aan haar moeder en die heeft er alle begrip voor. Roos laat het idee niet rusten en vraagt haar moeder of de oude man thee mag komen drinken. Zou haar moeder dit ook een goed idee vinden? En wil de oude man dat wel?

Gelukkig mag het van haar vader en moeder en het wordt een gezellige middag met opa Bram, zo gaat Roos hem noemen. Dan volgt een uitnodiging om samen kerstmis te vieren. Dat wordt een heel bijzondere dag. Opa Bram vertelt een ontroerend verhaal…

Benieuwd naar dit boek? Klik het inkijkexemplaar.

Recensie

Kerstmis is een tijd waarin we laten zien dat we aandacht voor elkaar hebben. Dit boek sluit daarbij aan. Kleine Roos zorgt ervoor dat een eenzame oude man weer plezier krijgt in het leven. Ze start met een klein gebaar wat groots uitpakt. Hoe mooi is het als we kinderen deze les kunnen leren.

Marianne Busser & Ron Schröder hebben deze kerstgedachte in dit verhaal tot leven gebracht. Zeker in deze tijd waarin de eenzaamheid van ouderen een maatschappelijk probleem is, is dit een verhaal dat niet vaak genoeg verteld kan worden.

Het verhaal kan niet zonder de prachtige gedetailleerde illustraties van Mark Janssen. Ontroerend hoe de illustraties van sfeer veranderen als Opa Bram zijn verhaal verteld! Heel knap gedaan! Dit prentenboek is niet alleen geschikt om voor te lezen in de onderbouw maar kan ook in de midden- en bovenbouw voorgelezen worden als introductie  om het daarna over eenzaamheid te gaan hebben.

Met dank aan De leukste kinderboeken voor het toezenden van dit recensie-exemplaar.

Ideeën mini leeslessen De kleine engel die geluk bracht

In de onderbouw werken de mini leeslessen anders. Het voornaamste doel van het voorlezen in de onderbouw is het leesplezier! Kinderen die graag worden voorgelezen en het fijn vinden om boeken te bekijken, zullen later het lezen sneller oppakken. Bij de keuze van het boek is het belangrijk om aan te sluiten bij de belevingswereld van de kinderen.
In onderstaande mini leeslessen staat beschreven hoe je De kleine engel die geluk bracht kunt voorlezen. Voorlezen is een manier om naast het vergroten van het leesplezier te werken aan andere doelen zoals het vergroten van de woordenschat, het inzicht in zinsbouw, verhaalbegrip, de communicatievaardigheid en boekoriëntatie te werken.

Voor het voorlezen:

Bekijk met de leerlingen de kaft en praat erover voor je start met voorlezen.

• Kijk naar de illustratie en vraag de kinderen wat ze zien.
• Lees de titel voor en vraag aan de kinderen wat ze denken dat een kleine engel is? Kunnen ze ook vertellen wat ‘geluk brengen’ betekent?

Bij LIST bij kleuters vertel je kort de strekking van het verhaal zonder dat je de clou weggeeft. Je wil dat kleuters nieuwsgierig worden en de juiste informatie tot zich nemen, waardoor het verhaalbegrip zo groot mogelijk wordt. Voor dit boek zou dat als volgt kunnen:

• Roos heeft een heel mooi kerststukje gemaakt op school en onderweg naar huis geeft ze het aan een oude meneer met een bruin gerimpeld gezicht omdat die meneer zo verdrietig kijkt. Later komt de meneer bij haar thee drinken en nog later komt hij kerstmis vieren bij Roos thuis. Wie is die meneer met zijn bruine gerimpelde gezicht?

Als De kleine engel die geluk bracht voor de eerste keer voorgelezen wordt, onderbreek je bij LIST voor kleuters het verhaal zo min mogelijk. Je geeft alleen maar uitleg als je denkt dat sommige woorden te moeilijk zijn om het verhaal te begrijpen.  Dit boek is rijk van taal, sommige zinnen vragen iets meer uitleg als je het voorleest bij kleuters. Zorg ervoor dat de kinderen het boek goed kunnen zien.

Introductie

Om de boodschap van het verhaal uit De kleine engel die geluk bracht goed te kunnen begrijpen is het belangrijk dat je met de kinderen het begrip ‘eenzaamheid’ verkent. Ga eerst in gesprek over wie zich wel eens alleen voelt. Hoe voelt dat? Wanneer voel je je alleen? Hebben ze opa’s en oma’s die alleen zijn? Kennen ze mensen die alleen zijn? Wat denkt het jongetje op deze foto?

Uitleg geven kan op de volgende manier:

• Bij de bladzijde waar opa Bram en oma op de bank zitten met Roos en Joep. Vertel de kinderen dat je kunt zien dat iedereen vrolijk kijkt, dat de kaarsjes aan zijn en dat het er heel gezellig uit ziet. Lees daarna de tekst.
• Je ziet het schip van opa Bram ziet. Wijs de stuurhut aan en zeg dat daar de stuurman in zit. Wijs de kapitein en zijn vrouw aan. Vertel dat je op de zeevaartschool leert hoe je het schip moet sturen en wat een kapitein van een schip doet. Lees daarna de tekst.
• Op de bladzijde waar je het graf van Isabella ziet. Wijs het graf aan en vertel dat je aan het kruis kunt zien dat daar iemand is begraven vertel ook dat je ziet dat er madeliefjes  groeien. Lees daarna de tekst.
• Bij de bladzijde waar opa Bram op de kade zit en in het water kijkt. Vertel dat je kunt zien dat opa Bram naar zichzelf in het water kijkt. Je ziet veel mensen op de kade langs de huizen lopen. Lees daarna de tekst.

Bij volgende keren voorlezen is het mogelijk om dieper na te denken over een fragment van het verhaal. Als je een denkvraag stelt, vraag dan door op wat de leerlingen antwoorden.

Maak een keuze uit onderstaande vragen:

Kijk en vergelijk

• Opa Bram was heel verdrietig en voelde zich alleen aan het begin van het boek. Aan het einde van het boek was hij gelukkig en niet meer alleen.
• Waaraan kun je zien dat er iets veranderd is voor opa Bram?
• Wat dacht opa Bram in het begin van het boek en wat  dacht hij aan het einde van het boek?

Betwijfelen

• Roos praat met een vreemde man, daar schrikt mama van. Ze heeft tegen Roos gezegd dat ze niet met vreemden mag praten.
• Was het een goed idee van Roos om met een vreemde man te praten?

Bedenken

• Lees de bladzijde waar opa Bram vertelt: ’Toen kwam de engel nog een derde keer….tot….Geen verdrietige traan, maar een traan van geluk!’
• Kun jij bedenken waarom opa Bram zei dat er een engel kwam?
• Heb jij ook wel eens een traan van geluk in je ogen gekregen?

Oplossen

• Lees het verhaal dat opa Bram vertelt nog eens in zijn geheel voor tot het stukje waar hij terugkeert in zijn huisje en niemand hem meer kent
• Wat zou opa Bram zelf hebben kunnen doen zodat de mensen hem weer herkennen?

Voorspellen

• Gelukkig heeft opa Bram nu een familie gevonden.
• Hoe denk jij dat het verhaal verder gaat? Wat gaat opa Bram nu nog meer doen met de familie van Roos?

Ontwerpen

• Roos gaf haar kerststukje aan opa Bram.
• Wat kun jij geven aan iemand die zich alleen voelt?

Grote ideeën

• Dit verhaal gaat over een opa die zich heel eenzaam voelde, gelukkig vindt hij weer gezelligheid bij Roos en haar familie.
• Ken jij ook mensen die zich eenzaam voelen?
• Ken je nog andere boeken waar iemand zich alleen voelt?

Verbinden

• Opa Bram is aan het einde van het boek heel gelukkig omdat hij nu niet meer alleen zal zijn. Roos heeft daarvoor gezorgd.
• Hoe kun jij iemand gelukkig maken?

 Woorden die goed behandeld kunnen worden bij De kleine engel die geluk bracht om de woordenschat te vergroten:

• Met behulp van de illustraties: haven, stuurman, stuurhut, dwarrelen.
• Uitleggen met andere woorden: vochtig, uiteindelijk, biscuitje, aarzelend, bovendien, adres, hopelijk, voorstellen, uitnodiging, stralend, dat is een eer, verrast, bijzinder, zeevaartschool, kapitein, wanhopig, voortaan, groeven, speciaal.
• Uitleggen door het te doen/aan te wijzen: glimlachen, verbaasd, stampen, schaken, krijgt een brok in de keel.

LIST bij kleuters

In groep 1-2 wordt op bijna alle scholen gewerkt met thematisch onderwijs. Bij het voorlezen is het dan ook een logische keuze om te kiezen voor prentenboeken die bij het thema passen. Het doel van het thematisch voorlezen is dat de ervarings- en taalbasis van de kinderen vergroot wordt.

Bij de LIST-methodiek kiezen de leerkrachten een essentieel thema, waarbij 1 prentenboek de basis is. Essentiële thema’s zijn brede onderwerpen waar mensen op verschillende wijzen naar kijken en die uitnodigen tot het stellen van vragen en filosoferen. Het zijn thema’s die vaak terugkomen in het dagelijks leven. Door het gebruik van een essentieel thema leren kinderen de verbinding te leggen tussen de wereld en zichzelf.

Essentieel thema

Bij De kleine engel die geluk bracht past het essentieel thema: Alleen en samen.

De zin die centraal kan staan is: ‘Wat lief van je Roos, ik vind het fijn dat je aan andere mensen denkt’.
Als centrale woord zou ik ‘lief’ kiezen.

Andere essentiële thema’s zouden kunnen zijn.

• Kerst/winter
• Eenzaam
• Gelukkig zijn

Mogelijke activiteiten

Creatief schrijven

• Schrijf kerstkaarten naar oudere mensen in de buurt van de school en ga ze met de kinderen echt bezorgen.
• Het broertje van Roos roept ‘Oos thuis!’ Verzamel met de kinderen wat jongere broertjes en zusjes zeggen als ze net gaan praten. Laat de kinderen hun broertje of zus tekenen en de woordjes die ze zeggen erbij schrijven.
• Schrijf een mooie kerstboodschap op een papieren kerstbal en hang deze wensen in de boom.
• Teken de tas met kerstspulletjes van Roos en ga op zoek in het boek wat er allemaal in die tas zit. Schrijf en teken dit erbij.
• In het boek zie je allerlei tekeningen die met de winter te maken hebben maak eens een lijstje van wat je ziet.
• Welke tekeningen in het boek vind jij, hebben met kerstmis te maken, maak een lijstje.

Motoriek/knutselen

• Teken het kerststukje van Roos en geef het dezelfde kleuren.
• Hier vind je een leuk idee om samen met kinderen kaarsen te maken en hier hoe je kerststerren kunt vouwen met de kinderen.
• Juf Maike heeft deze kerstballen puzzels gemaakt. Eerst inkleuren daarna uitknippen en puzzelen maar.
• Maak mooie placemats voor het kerstdiner en gebruik ze in het spel in de speelhoek als opa Bram komt eten.

Spel

• Een ideaal verhaal om na te spelen met de kinderen. Speel zelf opa Bram!
• Papa gaat met opa Bram schaken. Zet een schaakbord in de speelhoek
• Opa Bram vertelt een verhaal hoe het vroeger was. Kunnen jullie ook een verhaal vertellen over hoe het was toen je kleiner was?

Bouwhoek

• Kerstbomen bouwen van blokken
• Het huisje van opa Bram en Isabella bouwen
• Bouw de boot van opa Bram met vlag! Kijk in het boek hoe die eruit ziet!
• Bouw de box van Joep na

Muziek

• Filmpje van schooltv apennoten in de winter.
• Liedje uit hoela hoep via schooltv winterweer.
• Verzamel kerstliedjes met picto’s en tekeningen in een boekje zodat de kinderen de liedjes ‘mee kunnen lezen’ als ze worden gezongen. Je kunt met de klas deze liedjes gaan zingen in een verzorgingstehuis.
• Maak een liedjes rad met kerstliedjes.

Rekenen

• Telopdrachten met het boek;
  • Hoeveel pakjes/cadeautjes dragen de mensen in het boek?
  • Tel eens hoeveel kaarsen er branden in de kamer?
  • Hoeveel hijskranen zie je in het boek?
  • Zie jij hoeveel mensen een muts dragen?
  • In hoeveel huizen brandt licht?

Natuur

• In het boek gaat het sneeuwen. Bekijk met de kinderen sneeuwvlokjes, hoe zien ze eruit?
• Bekijk het klokhuisfilmpje hoe kunstsneeuw wordt gemaakt.

• Kijk naar het proefje: Hoe sneeuw smelt

Overige ideeën De kleine engel die geluk bracht

Zelf geluk brengen? Ideeën geschikt voor alle groepen.

Een klein gebaar van Roos verandert het leven van Bram Mulder. In deze mooie tijd kun je zelf ook iets doen voor anderen. Ik wil je hier enkele suggesties geven:

• Veel ouderen brengen de kerstdagen alleen door. Maak samen met de kinderen kerstkaarten (zoals bijvoorbeeld deze 3D kerstkaart knutselen) en stuur deze op naar het ouderenfonds.
• Verschillende mensen zitten onterecht vast. Doe mee aan de schrijfmarathon van Amnesty International en schrijf deze mensen een brief.

Uiteraard kun je ook aan de hand van De kleine engel die geluk bracht aan de slag in de klas:

• Maak zelf een kerststuk met de kinderen. Laat de kinderen hiervoor een vaas/pot/bak meenemen. Zorg zelf voor allerlei soorten groen, kerstversiering en oase.
• Bram Mulder begint met het vertellen van een verhaal. Waarover zal dit verhaal gaan? Laat de kinderen zelf zijn verhaal schrijven. Of laat de kinderen hun eigen verhaal schrijven nadat zij zelf iets voor een ander gedaan hebben. Hoe ging het met die persoon voordat zij in het leven van die persoon kwamen?
• Op Pinterest heeft de kinderboekenjuf allerlei ideeën verzameld over De kleine engel die geluk bracht
• Susan Spekschoor heeft hele leuke opdrachtkaarten voor de kerstperiode gemaakt met een qr code. Als je een app voor qr codes installeert op een ipad kunnen de kinderen op ontdekking gaan!
• Zie ook de website van juf Anke met suggesties bij het thema ‘Kerst’.