[DOOR MONIEK] ‘Ik ben Vlad. Ik ben 10 jaar en kom uit Oekraïne. De taal die ik spreek is Oekraïens. Ik ben gevlucht voor de oorlog. In Nederland ga ik naar school, ik spreek de Nederlandse taal nog niet en ik begrijp nog maar enkele woorden Nederlands.‘
– Help, een nieuwkomer in de groep –
Het afgelopen jaar zijn er veel leerlingen binnen het Nederlandse onderwijs gestart, die net zoals Vlad geen Nederlands spreken. Deze nieuwkomers spreken geen Nederlands maar starten wel in het Nederlandse onderwijs. Een grote uitdaging voor de leerkrachten. Soms starten deze leerlingen op een taalschool maar vaak genoeg starten zij gewoon in een Nederlandse reguliere klas.
De taal leren
Kinderen beschikken over een enorm taalleervermogen, maar moeten wel de juiste tools krijgen om tot leren te komen. Het aanleren van losse woorden maakt het voor de leerlingen niet betekenisvol. Maar juist het gebruik van rijke en betekenisvolle contexten leiden tot meer taalbegrip en het groeien van de woordenschat. Immers is de basis van een goede schoolloopbaan de woordenschat. Deze heb je nodig om te begrijpen wat je hoort, om te kunnen spreken, om te begrijpen wat je leest en om te kunnen schrijven. Het onderwijs wordt betekenisvol als er een koppeling is tussen luisteren, spreken, lezen en schrijven. Daarmee help je een nieuwkomer in de groep het best.
Scaffolding
Boeken zijn belangrijk voor de ontwikkeling van de woordenschat. Maar bij NT2 leerlingen is het vooral belangrijk dat je deze teksten met de leerlingen bespreekt. Ook het gebruik van scaffolding zorgt dat deze leerlingen taalsteun hebben tijdens het lezen van de teksten. Scaffold is de Engelse term voor ‘steiger’. Als leerkracht zet je iets voor de leerling in de steigers. Bij scaffolding gaat het om het aanbieden van veel ondersteuning aan leerlingen en het geleidelijk afbouwen van deze begeleiding naarmate de kennis van de leerlingen toeneemt.
In de praktijk ziet scaffolding er als volgt uit: voorafgaand aan het lezen van een boek of tekst wordt er beeldmateriaal gebruikt om zo de context van de tekst te verduidelijken. Er zijn verschillende voorbeelden van scaffolds: foto’s, filmpjes, een Powerpoint met belangrijke onderdelen van de tekst en met foto’s en toelichting. De Powerpoint wordt voor het lezen van de tekst besproken. Wanneer alle leerlingen de tekst grotendeels begrijpen kan je de tekst met de leerlingen in koor gaan lezen. De mate van scaffolding, oftewel ondersteuning, is afhankelijk van het niveau van de leerlingen. Beginnende leerlingen hebben meer baat bij scaffolding dan leerlingen die al meer kennis hebben.
Inzetten van boeken
Help een nieuwkomer in de groep door boeken in te zetten. Boeken zijn een hele rijke bron voor de groei van de woordenschat. Maar dan moeten de boeken wel rijke teksten bevatten. Doordat nieuwkomers weinig Nederlandse woorden kennen, wordt al snel gedacht dat moeilijke taal vermeden moet worden en dat de taal versimpeld moet worden. Maar in de praktijk is het beter dat de leerkracht juist helpt om te gaan met de moeilijkere taal in de teksten door deze taal uit te leggen doormiddel van plaatjes en filmpjes. Ook moet er aandacht zijn voor de leesmotivatie van de leerlingen. Een goed boekenaanbod binnen de school en de leraar als voorbeeld zorgen voor meer leesmotivatie en uiteindelijk voor een rijkere woordenschat. Het is van groot belang dat iedere leerling zich kan ontwikkelen door ook zijn moedertaal, zijn thuistaal, daarbij in te mogen zetten. Er zijn veel initiatieven te vinden waarbij er ook boeken beschikbaar zijn in bijvoorbeeld het Oekraïens:
- Oekraïens – Prentenboeken in alle talen
- Kinderen kunnen samen sprookjes lezen
- Nu verkrijgbaar: prentenboeken in het Oekraïens en andere talen | Nieuws | Clavis (clavisbooks.com)
- BookaBooka voor Oekraïne – BookaBooka
Heb jij nog tips hoe je een nieuwkomer in de groep kunt helpen? Laat het ons weten!
Bronnen:
Smits, A., & van Koeven, E. (2016, dinsdag 12). Goed taalonderwijs is goed NT2- onderwijs. http://geletterdheidenschoolsucces.blogspot.com/2016/07/goed-taalonderwijs-is-goed-nt2-onderwijs_84.html
Smits, A., & van Koeven, E (2020). Rijke taal. Taaldidactiek voor het basisonderwijs. Amsterdam: Boom uitgevers.