Januari en februari is in onderwijsland vaak een toetsperiode. Rond deze tijd nemen de meeste scholen een leestoets af om de voortgang van het technisch lezen bij te houden. Vaak kiezen scholen voor de AVI en DMT, maar inmiddels zijn er ook andere soorten toetsen. Belangrijk is om na te denken hoe je die leestoetsen afneemt en wat je met het aanbod daarna doet. In dit blog geef ik je tips bij het afnemen van die leestoetsen.

Soorten leestoetsen
Zelf ben ik het meest bekend met AVI en DMT (naast uiteraard begrijpend lezen). Daarom mag je bij alle opmerkingen over toetsen daar zelf invulling aan geven vanuit een toets die voor jou bekend is.
Wel of niet doortoetsen bij leestoetsen?
Het is me opgevallen dat het al dan niet doortoetsen van leesniveau (met bijvoorbeeld AVI en DMT) niet overal gebruikelijk is, terwijl het wel zo gewoon voor mij was. Het was voor mij echter ook heel gewoon omdat ik (en de scholen waar ik mee werk) ervoor kiezen het aanbod aan te passen aan het niveau van de kinderen. Zolang je er niets mee doet, voegt doortoetsen ook niets toe.
Waarom zou je wel doortoetsen? Door kinderen op niveau door te toetsen met een toets zoals AVI, waarbij dus het technisch leesniveau op gebied van teksten gemeten wordt, krijg je een beeld van wat een leerling technisch aankan. Uiteraard is dit maar een onderdeel en kun je dat het best vergelijken met scores van toetsen zoals woordlezen, begrijpend lezen, stillezen en woordenschat om een totaal beeld van de leerling te krijgen. Het AVI-niveau helpt je echter wel om een goed beeld te krijgen van het technisch leesniveau van een leerling.
Zodra je dit beeld hebt van het AVI-niveau van een leerling kun je gaan kijken naar het aanbod voor deze leerling, daar vertel ik onder het volgende kopje meer over.
Stel, je hebt een leerling in groep 4 die op technisch lezen heel hoog scoort, dan kun je daar je aanbod op aanpassen. Het liefst pas je dat schoolbreed aan, maar indien nodig alleen binnen de klas. Het technisch leesniveau zegt echter niet alles. Het is ook belangrijk om bij deze leerling naar begrijpend lezen en woordenschat te kijken. Sommige scholen nemen ook stilleestoetsen af (advies binnen LIST), neem deze dan ook mee in je vergelijking. Al die scores bij elkaar (aangevuld met je kennis over de leesmotivatie) maken dat je voor je leerling een gepast aanbod kunt vormgeven.
Welk aanbod na het afnemen van de leestoetsen?
In principe weten we uit onderzoek dat leerlingen alleen in groep 3 onderwijs nodig hebben op specifieke leesmoeilijkheden (te beginnen met het aanleren van letters, gevolgd door tweetekenklanken en enkele andere leesmoeilijkheden). Daarna hebben de kinderen een zelflerend mechanisme waarmee zij zichzelf kunnen leren lezen door vooral heel veel teksten te lezen. Ze passen het geleerde tijdens het lezen toe, en andersom. Als leerkracht hoef je dan niet meer in te zetten op technische leeslessen waarin je bijvoorbeeld de ‘schr’ of iets dergelijks centraal zet. Wel kun je, als iets lastig blijkt, daar aandacht aan besteden in een mini leesles voorafgaand aan het zelfstandig lezen.
Daarnaast weten we uit onderzoek dat kinderen er baat bij hebben om in groep 4 (tot AVI-E4 behaald is) hardop te lezen in plaats van stil te lezen. Dit is vaak een van de grootste eye openers tijdens mijn webinar voor leerkrachten in de middenbouw. Er wordt regelmatig te vroeg van kinderen verwacht dat ze stil kunnen lezen. Ook hier kun je dus heel fijn je aanbod op aanpassen wanneer je van je leerlingen weet welk niveau ze hebben behaald.
En als laatste weten we uit onderzoek dat je met het inzetten van mini leeslessen en leesgesprekken je aanbod helemaal op maat kunt maken voor jouw klas en voor de kinderen in je klas.
Meer diepgang
Ik merk dat ik over dit onderwerp en de daaruit voortkomende onderwerpen nog veel meer kwijt wil, maar dat lukt me niet allemaal in één blog. In volgende blogs ga ik hier nog dieper op in.
Heb je nog collega’s voor wie dit interessant kan zijn? Deel dan gerust deze blog met ze!
P.S. Ik refereer regelmatig naar onderzoek, daarmee verwijs ik naar de onderzoeken rondom LIST, maar ook naar studieboeken zoals Technisch lezen in een doorlopende lijn, Close Reading en Rijke taal.