De koning en Niets (thematitel KBW24)

[DOOR SANDRA] ‘De koning zuchtte: het is ook altijd iets. En nooit een keertje Niets.’
– De koning en Niets –

Dit boek is geschikt om voor te lezen vanaf groep 1.

Het verhaal

De koning heeft werkelijk alles wat je maar kunt voorstellen en zelfs meer dan dat! Heb je weleens gehoord van rupsen die fietsen of olifanten zonder slurf? Dat en meer heeft de koning in zijn verzameling.

‘Hij kwam niets tekort.
Of beter: Wat hij tekortkwam, was Niets.
Waar kon hij Niets vinden? ‘

Hij ging op zoek naar Niets in boeken, bij de dieren, tussen minuscule microben, de woestijn, het donkere heelal en vroeg het aan al zijn personeel. Zelfs als je iets kleins verbrandt, houdt je toch nog iets over. Niets was nergens te vinden! Toch komt de koning tot een inventieve oplossing…

Benieuwd naar dit boek? Bekijk het inkijkexemplaar.

Recensie

De Franse kinderboekenschrijver Olivier Tallec heeft het boek De koning en Niets geschreven en geïllustreerd, het is uit het Frans vertaald door Marita Vermeulen. Het verhaal begint met de koning die zijn verzamelcollectie aan het bekijken is. Hij heeft alles wat je maar kunt bedenken en zelfs meer dan dat, hij kwam niets te kort. Toch wilde hij meer hebben, namelijk Niets!

‘Hij had fietsen met rupsbanden, rupsen die fietsten, olifanten zonder slurf, een onweer dat niet wou bliksemen en schaatsen met karamelsmaak.’

Het is een heel verrassend verhaal met steeds weer nieuwe elementen: eerst een kijkje in de bijzondere collectie van de koning, vervolgens op allerlei plekken, het diverse personeel in het paleis van de koning, tot uiteindelijk Niets! De koning verandert tijdens het verhaal van een verwoed verzamelaar naar iemand die Niets bezit. Ik vind het daarom een heel geschikt boek om mee aan de slag te gaan tijdens de Kinderboekenweek 2024. Het verhaal past goed bij het thema: Lekker eigenwijs, want een koning die alles al heeft en toch nog op zoek gaat naar Niets, dat is toch héél eigenwijs!

Met dank aan uitgeverij De Eenhoorn voor het toezenden van dit recensie-exemplaar.

Bekijk dit boek.

Ideeën voorlezen De koning en niets

In de onderbouw werken de mini leeslessen anders. Het voornaamste doel van het voorlezen in de onderbouw is het leesplezier! Kinderen die graag worden voorgelezen en het fijn vinden om boeken te bekijken, zullen later het lezen sneller oppakken. Bij de keuze van het boek is het belangrijk om aan te sluiten bij de belevingswereld van de kinderen.
Hieronder staat beschreven hoe je De koning en niets kunt voorlezen. Voorlezen is een manier om naast het vergroten van het leesplezier te werken aan andere doelen zoals het vergroten van de woordenschat, het inzicht in zinsbouw, verhaalbegrip, de communicatievaardigheid en boekoriëntatie te werken.

Introductie en voorlezen

Als introductie:

• Misschien heb jij zelf een verzameling en kun je dit aan de kinderen in de klas tonen. Laat de kinderen ook een eigen verzameling meebrengen, erover vertellen en stel het tentoon in de klas.

Voor het voorlezen:

Bekijk met de kinderen de kaft en praat erover voor je start met voorlezen. Je kunt dit doen door te vragen wat ze zien en of ze een idee hebben wat dat betekent.

Vertel kort de strekking van het verhaal zonder dat je de clou weggeeft. Je wil dat kinderen nieuwsgierig worden en de juiste informatie tot zich nemen, waardoor het verhaalbegrip zo groot mogelijk wordt. Voor dit boek zou dit als volgt kunnen:

• De koning in dit verhaal heeft een hele grote verzameling en heeft alles wat je maar kunt bedenken. Toch wil hij meer hebben en dat is Niets! Hij gaat overal zoeken naar Niets en vraagt het aan zijn personeel. Denk je dat de koning niets kan vinden?

Als het prentenboek voor de eerste keer voorgelezen wordt, onderbreek je het verhaal zo min mogelijk. Je geeft alleen maar uitleg als je denkt dat sommige woorden te moeilijk zijn om het verhaal te begrijpen.  Zorg ervoor dat de kinderen het boek goed kunnen zien (liefst via het digibord). Moeilijke woorden op de pagina leg je van tevoren uit in kindertaal eventueel met hulp van de illustratie.

Bij volgende keren voorlezen is het mogelijk om dieper na te denken over een fragment van het verhaal. Als je een denkvraag stelt, vraag dan door op wat de leerlingen antwoorden.

Maak een keuze uit onderstaande vragen:

Woorden die goed behandeld kunnen worden bij dit boek om de woordenschat te vergroten:

• Met behulp van de illustraties: koning, alles, fietsen met rupsbanden, onweer dat niet wou bliksemen.
• Uitleggen met andere woorden: bijna, echt alles, olifanten zonder slurf, schaatsen met karamelsmaak, vurig verzamelaar, verzameling, rangschikken, classificeren, nummeren, collectie, vliegende schotel, recepten, minuscule microben, woestijn, nar, minister, hofarts, paleis, vervolgens, ogenblik, doodgewoon, oninteressant, paleistuin, dagdroomt, waarachtig, geduld, plechtige.
• Door de woorden voor te doen met het boek: tien manieren, allerallerkleinste, cactus, wolk, steen, donkere heelal, vallende sterren, maansikkel, vliegtuig, verbrandt.
• Door in het echt te laten zien: tekortkwam, Niets, minder, telkens op het punt staan, verborgen, gevangen, piepklein, uitgeput, zuchtte, onvindbaar, gaf de moed niet op, buigen, ruimde op, zaagde, schroefde, sleurde.

Werken vanuit essentiële thema’s

In groep 1-2 wordt op bijna alle scholen gewerkt met thematisch onderwijs. Bij het voorlezen is het dan ook een logische keuze om te kiezen voor prentenboeken die bij het thema passen. Het doel van het thematisch voorlezen is dat de ervarings- en taalbasis van de kinderen vergroot wordt.

Kies een essentieel thema, waarbij 1 prentenboek de basis is. Essentiële thema’s zijn brede onderwerpen waar mensen op verschillende wijzen naar kijken en die uitnodigen tot het stellen van vragen en filosoferen. Uitleg over het essentiële thema lees je in het blog Werken met essentiële thema’s.

Essentieel thema

Binnen een essentieel thema werk je met een centrale zin en woord. Uitleg over de centrale zin en het centrale woord lees je het blog Geletterdheid met prentenboeken.

Bij dit boek past het essentieel thema: 
Alles en Niets

De zin die centraal kan staan is: ‘Eindelijk was er volop ruimte voor Niets’.
Als centrale woord zou ik ‘Niets‘ kiezen.

Alles en Niets is een bijzonder breed thema. Uiteindelijk is alles iets! Ik denk hierbij aan een museum/verzameling als invalshoek. Kinderen zijn dol op verzamelen. De jaszakken zitten vaak boordevol mooie schatten. Dit onderwerp leent zich uitstekend voor het bekijken van ‘alles’ en het rangschikken, classificeren en nummeren op kleur, soort, materiaal of het alfabet. Je kunt ook het gesprek aangaan: is het nodig om alles te hebben of kun je met Niets ook tevreden zijn?

Andere essentiële thema’s bij dit prentenboek kunnen zijn:

• Lekker eigenwijs!
• Bijzondere ontdekkingen

Mogelijke activiteiten

Hoeken:

• De zandtafel kan de woestijn in het boek voorstellen. Zet het boek open op de bladzijde met de woestijn of maak een kopie van de illustratie en hang die op bij de zandtafel. Zet de koning en een cactus in de zandtafel. Leg ook stenen erin van verschillend formaat. Kunnen de kinderen die in de volgorde leggen van groot naar klein of alles naar niets. Zorg daarnaast voor andere materialen waarmee de kinderen met het zand kunnen spelen.
• Maak samen met de kinderen een verzamelhoek. Laat ze daar alle spullen verzamelen, rangschikken, classificeren en nummeren. Zorg voor materialen waarin de kinderen de spullen kunnen tentoonstellen. Leg er ook pen en papier bij, zodat de kinderen kaartjes erbij kunnen schrijven. Wat is er te zien?

Creatief schrijven:

• Kies een letter/klank uit het woord niets. Maak een verzameling met de letter. Kunnen jullie er ook naamkaartjes bij maken?
• Schrijf de letters/klank uit het woord niets op losse briefjes. Welke woorden kun je maken met deze letters? Schrijf de woorden op.
• Gezocht: Niets! De konings is op zoek naar Niets en vraagt daarbij hulp van het voltallige personeel van zijn paleis. Maak een gezocht-poster. Wat wordt er gezocht, hoe ziet er dat uit, waar kun je het vinden? Misschien wordt er zelfs een beloning uitgereikt aan de persoon die Niets vindt!
• Een brief aan de koning. Wat kan de koning doen met alle spullen die hij wegdoet? Schrijf het in een brief!
• Maak het boek verder af. Wat gaat de koning nu doen met Niets?

Rekenen:

• Leg het boek open op de bladzijde waar de dieren van groot naar klein staan. Laat de kinderen verschillende dieren tekenen of print een aantal dieren. Kunnen de kinderen de dieren op volgorde leggen van groot naar klein?
• Maak een reeks van alles naar steeds minder tot aan niets. Teken een aantal vakken op papier. Laat ze in het allereerste vak een van jullie verzamelingen tekenen en geef de opdracht dat in de volgende vakjes steeds minder getekend mag worden tot aan niets in het laatste vak.

Sociaal-emotionele ontwikkeling:

De minuscule microben hebben verschillende emoties.

• Welke emoties zie je?
• Kun jij een emotie nadoen?
• Welke emoties missen bij de microben?
• Kun jij microben tekenen met andere emoties?

Vertel het verhaal en laat de kinderen het verhaal naspelen. Denk hierbij aan lastige woorden in het verhaal.

Creatief:

• Op de tweede bladzijde staan bijzondere voorwerpen: ‘fietsen met rupsbanden, rupsen die fietsen, olifanten zonder slurf, onweer zonder bliksem en schaatsen met karamelsmaak’. Een aantal van deze dingen kun je aanwijzen in het boek. Kun jij de andere dingen tekenen? Kun je nog meer bijzondere voorwerpen bedenken?

Natuur:

• Wat zie je in de natuur? Welke omgevingen ken je en wat is daar te zien? Maak een collage van dingen die in een omgeving passen door bijvoorbeeld afbeeldingen uit tijdschriften te knippen. Kun je ook schrijven wat je ziet?

Andere titels voor de onderbouw tijdens de Kinderboekenweek 2024:

• Bennie de Baksteen (bekijk de lesideeën)
• Hup Herman! (bekijk de lesideeën)
• Een jurk met zakken
• Het eigenwijze ei