Held op sokken (thematitel KBW20)

[DOOR MARIE-JOSE] ‘Om kwart voor zeven gingen ze aan tafel met z’n allen.
Ze aten soep en friet en zelfgedraaide drakenballen, met verse peterselie en een scheutje drakenbloed.
De jonkvrouw at er zes en riep verrukt:”Wat smaakt dat goed!’
– Held op sokken –

Het boek is geschikt om voor te lezen aan kinderen vanaf groep 2.

Het verhaal

Held op sokken

Als je een ridder bent met een baard dan ben je stoer. Het maakt niet uit hoe je baard eruitziet. Je mag dan draken verslaan en je hebt een mooi harnas en prachtige laarzen. Maar als je geen baard hebt als ridder dan heb je geen harnas en draag je geitenwollen sokken, je telt dan niet mee. Roderick van Hulst tot Aerdenhout is zo’n ridder zonder baard. Hij mag eten koken, wassen, stallen uitmesten, poetsen en opruimen.

Maar… plotseling verschijnt een knappe jonkvrouw in het verhaal en dan blijkt ridder Roderick zonder baard toch iets te kunnen wat alle andere ridders niet kunnen. En de jonkvrouw wordt daarom verliefd op deze held op sokken!

Benieuwd naar dit boek? Bekijk het inkijkexemplaar.

Recensie

Het is ontzettend knap hoe Bette Westera dit verhaal op rijm vertelt. De woordenschat in het verhaal is zeer rijk en alleen daarom is het een boek wat je meermalen voor kunt lezen.

Thé Tjong-Khing heeft het boek geïllustreerd. Het boek ontving de zilveren griffel in 2014. De illustraties zijn prachtig en ondersteunen de taal in het boek op een mooie manier. De ridders komen echt tot leven! Zowel de taal in het boek als de illustraties bevatten humor.

Bij thema’s over ridders, de middeleeuwen of over vroeger past dit boek uitstekend. Het kan ook ingezet worden bij thema’s over dapperheid, stoer zijn en talenten. Vanwege de prachtige taal en illustraties en de veelzijdigheid om dit boek in te zetten vind ik het een echte aanrader! Het is dan ook niet voor niks dat dit boek een thematitel van de Kinderboekenweek 2020 is.

Met dank aan Uitgeverij Gottmer voor het toezenden van dit recensie-exemplaar.

Ideeën mini leeslessen Held op sokken

In de onderbouw werken de mini leeslessen anders. Het voornaamste doel van het voorlezen in de onderbouw is het leesplezier! Kinderen die graag worden voorgelezen en het fijn vinden om boeken te bekijken, zullen later het lezen sneller oppakken. Bij de keuze van het boek is het belangrijk om aan te sluiten bij de belevingswereld van de kinderen.
In onderstaande mini leeslessen staat beschreven hoe je Held op sokken kunt voorlezen. Voorlezen is een manier om naast het vergroten van het leesplezier te werken aan andere doelen zoals het vergroten van de woordenschat, het inzicht in zinsbouw, verhaalbegrip, de communicatievaardigheid en boekoriëntatie te werken.

Voor het voorlezen:

Bekijk met de leerlingen de kaft en praat erover voor je start met voorlezen.

  • Kijk naar de illustratie en vraag de kinderen wat ze zien. Wat doet de ridder, wat ligt er achter hem? Hoe ziet de ridder eruit?
  • Lees de woorden van de titel voor en vraag of de kinderen willen nadenken over ‘Held op sokken’, wat zou daarmee bedoeld worden?

Bij LIST bij kleuters vertel je kort de strekking van het verhaal zonder dat je de clou weggeeft. Je wil dat kleuters nieuwsgierig worden en de juiste informatie tot zich nemen, waardoor het verhaalbegrip zo groot mogelijk wordt. Voor dit boek zou dat als volgt kunnen:

  • De ridders in dit boek hebben allemaal een baard en zijn allemaal stoer behalve ridder Roderick. Hij heeft geen baard en hij is niet zo stoer. Hij verslaat geen draken. Als de andere ridders een draak hebben gevangen dan maakt hij er lekker eten van. Op een dag komt er een knappe jonkvrouw in het kasteel. Alle ridders worden een beetje verliefd op haar en vertellen waar ze goed in zijn. En dan stelt de jonkvrouw hen een vraag…

Als het prentenboek voor de eerste keer voorgelezen wordt, onderbreek je bij LIST voor kleuters het verhaal zo min mogelijk. Je geeft alleen maar uitleg als je denkt dat sommige woorden te moeilijk zijn om het verhaal te begrijpen.  Zorg ervoor dat de kinderen het boek goed kunnen zien.

Uitleg geven kan op de volgende manier:

  • De ridder met de bruine baard won elk toernooi, dus elke jonkvrouw in het land vond bruine baarden mooi’ Vertel eerst wat je ziet op de tekening. Kijk, deze ridder heeft een beker gewonnen bij een wedstrijd. Ik denk een wedstrijd op het paard. Nu mag hij handtekeningen zetten op de hand van knappe meisjes. Ze staan al in de rij voor hem. Lees daarna de tekst
  • Bij de bladzijde waar Ridder Roderick gehakt maakt. Vertel wat je ziet op de tekening. Ridder Roderick stopt een stukje draak in de gehaktmolen en hij draait eraan. Zien jullie het drakengehakt ? Lees daarna de tekst voor.
  • De ridders maken ruzie over wie de grootste held is. Vertel: De jonkvrouw heeft goed geluisterd naar de ridders maar ze heeft nog een ridder niets horen vertellen. Lees daarna de tekst voor.
  • Bij de twee bladzijdes waar de jonkvrouw verschijnt. Vertel dat de jonkvrouw luistert naar alle verhalen van de ridders met de baarden. Ze vertellen waar ze goed in zijn. Vertel dat er op het bordje ‘Eetzaal’ staat en dat de jonkvrouw vast honger heeft. Lees daarna de tekst voor.

Bij volgende keren voorlezen is het wel mogelijk om dieper na te denken over een fragment van het verhaal. Als je een denkvraag stelt, vraag dan door op wat de leerlingen antwoorden.

Maak een keuze uit onderstaande vragen:

Kijk en vergelijk:

  • Kijk naar de eerste bladzijde waar de ridders hun baarden knippen volgens de laatste mode en naar de laatste bladzijde waar zij dat ook weer doen.
  • Wat is het verschil?
  • Hoe komt dat denken jullie?

Bedenken:

  • Hoe komt het dat geitenwollen sokken eeuwen in de mode blijven?
  • ‘De ridder met de rode baard zei smachtend van verlangen: Ik wil niet onbescheiden zijn, maar ik heb hem gevangen’ Waar zou hij naar verlangen denken jullie?

Voorspellen:

  • De ridders gingen elke dag uit rijden om heldendaden te verrichten. Welke heldendaden gingen zij verrichten. Kun je nog heldendaden bedenken die niet in het boek staan??

Grote ideeën:

  • Wat is een held?
  • Wanneer ben je een echte held?

Ontwerpen:

  • Wat kun jij doen om een held te worden?

 Woorden die goed behandeld kunnen worden bij dit boek om de woordenschat te vergroten:

  • Met behulp van de illustraties: harnassen, zwaarden, baarden, vocht voor twee, harnassen poetsen, worteltjes kweken, geitenwollen sokken, gehakt, jonkvrouw
  • Uitleggen met andere woorden: braakte, toernooi, aanbidders, dapper, doortastend, mode, ontzettend, paarden beslaan, onbescheiden, uit zijn hol lokken, gekweld, held, zilveren bestek, excuseren, verrukkelijk, verboden
  • Uitleggen door het te doen/aan te wijzen: behaard, smachtend van verlangen, servetten, vermicelli

LIST bij kleuters

In groep 1-2 wordt op bijna alle scholen gewerkt met thematisch onderwijs. Bij het voorlezen is het dan ook een logische keuze om te kiezen voor prentenboeken die bij het thema passen. Het doel van het thematisch voorlezen is dat de ervarings- en taalbasis van de kinderen vergroot wordt.

Bij de LIST-methodiek kiezen de leerkrachten een essentieel thema, waarbij 1 prentenboek de basis is. Essentiële thema’s zijn brede onderwerpen waar mensen op verschillende wijzen naar kijken en die uitnodigen tot het stellen van vragen en filosoferen. Het zijn thema’s die vaak terug komen in het dagelijks leven. Door het gebruik van een essentieel thema leren kinderen de verbinding te leggen tussen de wereld en zichzelf.

Essentieel thema

Bij Held op sokken past het essentieel thema: ‘En toen…’, tevens past dit ook goed bij de Kinderboekenweek 2020.

De zin die centraal kan staan is: ‘Held op sokken’. Als centrale woord zou ik ‘held’ kiezen.

Andere essentiële thema’s zouden kunnen zijn.

  • Ridders
  • Helden
  • Middeleeuwen

Introductie:

Als introductie kun je dit filmpje over ridders en prinsessen laten zien. Bij dit filmpje hoort een doekaart met lesideeën.

Mogelijke activiteiten

  • Leesplan heeft naar aanleiding van dit boek dat in 2014 in bekroond deze lessuggesties online gezet.
  • Jeugdliteratuur heeft deze lestips gemaakt over dit boek.
  • Pinterest heeft een themapagina over Held op sokken
  • Schippers & Van Gucht hebben een theatervoorstelling gemaakt. Bekijk hieronder de boektrailer. Zij hebben ook deze lesbrief erbij gemaakt.

  • Via piekie.com kun je bij het thema middeleeuwen digitale lessen, spelletjes, boeken en werkbladen vinden.
  • Creatief schrijven:

    • Laat de kinderen dit filmpje zien en vraag dan of ze een liefdesbrief willen schrijven. Gebruik de lesbrief om de brief mooi te versieren zoals ze dat in de middeleeuwen deden
    • Schrijf het recept van de drakenballen eens op
    • Maak een lijstje met heldendaden die we samen kunnen doen
    • Schrijf met een ganzenveer zoals de ridders deden.

    Motoriek/knutselen:

    • Glas in loodramen maken
    • Baarden met punten maken zoals de ridders in het boek, welke kleur baard wil jij?
    • Harnassen, vlaggen en schilden maken klik hier voor ideeën
    • Stokpaarden maken
    • Puntmutsen voor de jonkvrouwen
    • Sieraden maken voor de jonkvrouw

    Spel:

    • Maak van dozen een kasteel, zorg voor prinsessenjurken en ridderkleding en laat de kinderen het verhaal naspelen.
    • Vraag aan de kinderen om ridderspullen van Playmobil mee te brengen voor een thematafel
    • Maak eerst een stokpaardje en ga dan buiten het spel ringsteken spelen. Gooi vanaf je stokpaardje een ring om een paal.

    Bouwhoek:

    • Laat dit filmpje zien over hoe je een kasteel kunt bouwen. Bouw een kasteel zoals in de film.
    • Torens bouwen, allemaal verschillend van lengte van laag naar hoog.
    • Het kasteel uit het boek nabouwen

    Muziek:

    Rekenen:

    • Rekenen en tellen met ‘gouden’ munten. Ook klein muntgeld is geschikt.
    • Tafel dekken voor 6 ridders, 7 ridders, 8 ridders, wat moet je allemaal verzamelen?
    • Spiegelen. Teken een half kasteel en laat de kinderen de andere helft aftekenen. Laat ze een spiegel gebruiken.

    Natuur:

    • Ridder Roderick heeft een moestuin. Ga eens op bezoek bij iemand met een moestuin
    • Kook samen met de kinderen het feestmaal uit het boek.
    • Maak een uitstapje naar een echt kasteel

    Andere titels bij het thema:

    Overige ideeën

    In dit filmpje wordt het boek uitgebeeld:

    Koken in de middeleeuwen

    de Koppeldans uit de middeleeuwen

    Vergelijkbare artikelen