[DOOR MARIE-JOSE] ‘Er was eens een koning, machtig en groot,
die had slechts één vijand,
en dat was de Dood.
Waarom moest de Dood toch zijn leven bederven,
Waarom was hij zo bang, zo bang om te sterven?’
-Ballade van de dood-
Het boek is geschikt vanaf groep 2.
Het verhaal
De koning is bang om dood te gaan. Hij nodigt geleerden uit het land uit om iets te bedenken tegen het doodgaan. Ze besluiten de dood te vangen en hem op te sluiten. Nu gaat er niemand meer dood. Maar na enkele jaren komt het volgende probleem. Het wordt te druk en er gebeuren rare dingen. De koning gaat nu zelfs naar de dood verlangen. De geleerden geven hem de oplossing. Laat de dood weer vrij!
Recensie
Dit boek is een aanrader voor het onderwijs als je het over de dood gaat hebben.
Het boek past bij de herdenkingsdag op 2 november, Dia de los Muertos, waarop veel landen in Midden-Amerika vrij hebben en hun overledenen eren. In plaats van te rouwen, vieren ze de dood.
Het kan ook op Allerheiligen en Allerzielen voorgelezen worden, de dagen waarop de katholieken hun overledenen herdenken.
Het valt niet mee om met kinderen over de dood te praten, maar met dit boek kun je de dood voor de kinderen heel begrijpelijk maken. Het verhaal is op rijm geschreven. Er is zelfs een liedversie van. De tekst is zeer rijk van taal en kan zelfs gebruikt worden in hogere groepen bij begrijpend lezen of tijdens taallessen. De boodschap in dit verhaal zal vele kinderen helpen na te denken over de dood. Doodgaan hoort bij het leven. Dat maken de schrijvers Koos Meinderts en Harrie Jekkers op een ludieke manier duidelijk.
De tekeningen in het boek gemaakt door Piet Grobler, zijn veelzeggend, verrassend, grappig en subtiel gedetailleerd! Verrassend, want wie had gedacht dat aan het einde van het boek de dood een soort dokter is? Grappig, doordat alle personen in het boek dieren zijn, met de leeuw als koning. Subtiel gedetailleerd, dat zie je in de vele kleine details, zelfs een schildpad drinkt giftige wijn!
Het boek heeft niet voor niets een zilveren griffel en een vlag en wimpel gekregen! Zowel de tekeningen en het verhaal zijn luchtig en maken van het thema doodgaan iets heel natuurlijks. Want wat zou er kunnen gebeuren als niemand meer doodging? In het boek wordt dat op een treffende manier beeldend uitgelegd. Het wordt zo vol dat er zelfs geen tekst meer bij kan!
Meer ideeën om dit boek bij te gebruiken kun je vinden in het Themaboek Van Sint-Maarten tot Oud en Nieuw.
De laatste zin in het boek bezorgde bij mij een grote glimlach!
‘Leve de Dood!’ riep het volk dolgelukkig,
En ze leefden nog lang en stierven…gelukkig!’
Een ander boek dat goed te gebruiken is om over de dood in gesprek te gaan is Ik wil je nooit vergeten.
Met dank aan Uitgeverij Lemniscaat voor het toezenden van dit recensie-exemplaar.
Ideeën mini leeslessen Ballade van de dood.
In de onderbouw werken de mini leeslessen anders. Het voornaamste doel van het voorlezen in de onderbouw is het leesplezier! Kinderen die graag worden voorgelezen en het fijn vinden om boeken te bekijken, zullen later het lezen sneller oppakken. Bij de keuze van het boek is het belangrijk om aan te sluiten bij de belevingswereld van de kinderen.
Hieronder staat beschreven hoe je Ballade van de dood kunt voorlezen. Voorlezen is een manier om naast het vergroten van het leesplezier te werken aan andere doelen zoals het vergroten van de woordenschat, het inzicht in zinsbouw, verhaalbegrip, de communicatievaardigheid en boekoriëntatie te werken.
Introductie:
Voor het voorlezen:
Bekijk met de kinderen de voor- en achterkant en laat ze vertellen wat ze allemaal kunnen zien. De kaft ziet er feestelijk uit, lees de titel voor: ‘Ballade van de dood.’ Vertel dat een ballade een lied is. Wat denken de kinderen nu?
Bij kleuters vertel je kort de strekking van het verhaal zonder dat je de clou weggeeft. Je wil dat kleuters nieuwsgierig worden en de juiste informatie tot zich nemen, waardoor het verhaalbegrip zo groot mogelijk wordt. Voor dit boek kan dat op de volgende manier:
- De koning in dit verhaal wil niet dood, Daar is hij bang voor. Maar geleerden, wijze mensen uit het land, weten een oplosing. Ze stoppen de dood in een glazen kooi waar hij niet uit kan ontsnappen. Nu kan hij niemand meer dood maken. Maar…als niemand meer dood gaat wat zou er dan kunnen gebeuren? Praat hier even over met de kinderen en lees dan het verhaal voor.
Als het prentenboek voor de eerste keer voorgelezen wordt, onderbreek je voor kleuters het verhaal zo min mogelijk. Je geeft alleen maar uitleg als je denkt dat sommige woorden te moeilijk zijn om het verhaal te begrijpen. Zorg ervoor dat de kinderen het boek goed kunnen zien. Leg moeilijke woorden uit door te vertellen wat je op de tekening ziet. Geef de kinderen de tijd om goed naar de illustraties te kijken want de illustraties zijn nodig om het verhaal en de boodschap in het verhaal te begrijpen. Je kunt met behulp van de illustraties met de kinderen praten over wat er te zien is en welke betekenis het heeft in dit verhaal.
Bij volgende keren voorlezen is het mogelijk om dieper na te denken over een fragment van het verhaal. Als je een denkvraag stelt, vraag dan door op wat de leerlingen antwoorden.
Maak een keuze uit onderstaande vragen:
Kijk en vergelijk:
- Hiervoor zijn de schutbladen voor- en achterin het boek geschikt. Voorin zie je de muzikanten triest kijken, achterin kijken ze heel anders.
- Wat is het verschil en hoe zou dat komen?
Betwijfelen:
- Gebruik de bladzijde waar de koning zijn geleerden bij elkaar roept. De jongste geleerde roept al een aantal vragen die de koning misschien zou willen weten.
- Wie denk je dat de jongste geleerde is, Waarom?
- Kun je aan alle geleerden zien waar ze slim in zijn?
Bedenken:
- Laat de bladzijde zien waar de koning de vraag stelt: ‘Welnee,’ zei de koning, een tikje afwezig, ‘waarom gaan we dood? Kijk, dát houdt me bezig.’ Aan de linkerkant zie je allerlei kleine illustraties waar een geleerde met een aanwijsstok naar wijst. (redenen om dood te gaan)
- Kun je bedenken wat de geleerde aan de koning wil vertellen?
Oplossen:
- De koning krijgt zelf een plan. Zie de bladzijde waar hij naar een tekening van de glazen kooi wijst.
- Wat zou je nog meer/anders kunnen doen om de Dood te vangen zonder hem aan te raken?
Voorspellen:
- Op de bladzijde waar de Dood in de glazen kooi zit. (Stel deze vraag tijdens de eerste keer voorlezen)
- Als je de schaduw van de Dood ziet. Hoe denk je dat hij er echt uitziet? Welke kleren draagt hij, wat voor een soort gezicht zou hij hebben?
- Aan het einde van het boek zie je hoe de illustrator de Dood heeft bedacht.
- Klopt het met wat jullie dachten?
Grote ideeën:
- In dit boek wordt het duidelijk dat doodgaan niet erg is. De koning wilde zelfs heel graag dood.
- Hoe komt het dat de koning van mening is veranderd?
- Wat vind jij ervan?
Ontwerpen:
- De mensen gingen allerlei rare dingen doen, toen ze wisten dat ze toch niet dood konden gaan.
- Wat zou jij doen als je wist dat je niet dood zou kunnen gaan?
Verbinden:
- De dood hoort bij het leven is de boodschap in het boek.
- Hoe komt het dat je toch verdrietig bent als iets of iemand doodgaat?
Woorden die goed behandeld kunnen worden bij dit boek om de woordenschat te vergroten:
- Met behulp van de illustraties: koets, ijdele glazen kooi, wilde zwijnen.
- Uitleggen met andere woorden: ontbood, arriveren, snaak, belasting, massaal, abrupt, ouderdom, leren leven met iets, in levende lijve, museumstuk, vergiftigd, men kreeg het benauwd, is als eerste de klos, eeuwig leven, vrezen, gretig, stierven.
- Uitleggen door uit te beelden: eisen, theatraal spreken, schrijden.
LIST bij kleuters
In groep 1-2 wordt op bijna alle scholen gewerkt met thematisch onderwijs. Bij het voorlezen is het dan ook een logische keuze om te kiezen voor prentenboeken die bij het thema passen. Het doel van het thematisch voorlezen is dat de ervarings- en taalbasis van de kinderen vergroot wordt.
Bij de LIST-methodiek kiezen de leerkrachten een essentieel thema, waarbij 1 prentenboek de basis is. Essentiële thema’s zijn brede onderwerpen waar mensen op verschillende wijzen naar kijken en die uitnodigen tot het stellen van vragen en filosoferen. Het zijn thema’s die vaak terugkomen in het dagelijks leven. Door het gebruik van een essentieel thema leren kinderen de verbinding te leggen tussen de wereld en zichzelf.
Essentieel thema
Bij dit boek past het essentieel thema: Doodgewoon
De zin die centraal kan staan is: ‘Waarom gaan we dood?’
Als centrale woord zou ik ‘waarom’ kiezen.
Andere essentiële thema’s zouden kunnen zijn.
- Wat ik belangrijk vind
- Afscheid
Mogelijke activiteiten
Creatief schrijven:
- Gebruik de bladzijde waar de geleerde naar allerlei illustraties wijst. Laat de kinderen erbij schrijven wat de geleerde hier zou vertellen.
- Maak een tekening van de glazen kooi. Wat zou jij de Dood geven in de kooi? Schrijf het erbij.
- Op de bladzijde waar allerlei mensen naar de kooi wijzen. Wat zouden de mensen zeggen? (Kopieer de bladzijde en laat ze in spreekwolkjes erbij schrijven )
- Kijk naar de laatste bladzijde. De Dood vliegt weg… wie zwaaien naar hem?
- Laat het eerste stukje uit de de clip de hemel van Stef Bos zien. Hoe denken de kinderen dat de hemel eruitziet? Kunnen zij die tekenen en erbij schrijven wat je in de hemel kunt doen?
Muziek:
- Tommie: dood zijn duurt zo lang
- Belletjes
- Vlieg met me mee
- Ga je mee naar het land van je ogen dicht
- Ik heb een steen verlegd
- Mijn luchtballon
- De hemel
Rekenen:
- Vanwege de rijke illustraties zijn er vele mogelijkheden om rekenactiviteiten aan te bieden.
- Benoemen van kleuren, volgorde, grootte/dikte etc,…
- Begrippen als: groter/kleiner dan…, meer/minder dan…minste/meeste…, hoger/lager dan…, omlaag/omhoog/opzij/ondersteboven…veraf/dichtbij…,op/naast/achter/voor…links/rechts…
Sociaal-emotioneel:
- Met diverse illustraties in het boek kunnen de emoties verwoord worden. Let vooral op de gezichtsuitdrukking van de koning die steeds veranderd.
- Voor de bovenbouw heeft het uitvaartmuseum een lespakket samengesteld.
- JM ouders heeft 9 bijzondere kinderboeken over de dood bij elkaar gezocht die je naast Ballade van de dood kunt gebruiken.
- Hier vind je een minigids voor omgaan met rouw en verlies voor leerkrachten.
- Via deze verzamelsite vind je allerlei werkvormen rondom verdriet en rouw. Verder kun je in het linker keuzemenu nog veel meer informatie vinden.
