[DOOR MARIE-JOSE] ‘Hij had het bos nog nooit zó mooi gezien.
Zijn stekels wiebelden van plezier.’
– Egalus –
Dit boek is geschikt om voor te lezen vanaf groep 1.
Het verhaal
Kleine egel vraagt aan zijn opa of hij nog een mooi verhaal kan vertellen uit de sjeestijd. Dat kan opa… Alle dieren in het bos hebben het druk, ze hebben nergens tijd voor, behalve Egalus. Hij is de hele dag bezig met het opruimen van rommel. In het bos, bij de bergen en in de zee. Op een dag valt hij doodmoe neer en daar schrikken de andere dieren toch wel van. Zij bedenken een oplossing terwijl Egalus een winterslaap houdt.
Recensie
Marije Tolman heeft dit prentenboek voor de Kinderboekenweek 2022 mogen maken. In al haar werk maakt ze gebruik van verschillende technieken. Ze gebruikt in dit boek natuurfoto’s die ze in neonkleuren weergeeft en daarin tekent ze dieren met humoristische details. Het verhaal past goed bij het thema Gi-ga-groen. Ze kan met haar illustraties de sfeer goed weergeven Wanneer het koud is gebruikt ze kille kleuren en bij illustraties waar een warme sfeer bij hoort is de illustratie ook gezellig en straalt warmte uit.
De rommel die Egalus opruimt is steeds zo getekend dat het wel te zien is, maar niet overheerst. In eerste instantie zie je het bijna niet. Zo vergaat het ook de dieren, ze zien het niet en zijn druk met andere dingen, maar als ze zich er bewust van worden doordat Egalus er letterlijk bij neervalt verandert dit. Is dit een boodschap aan ons allemaal van de schijfster?
Marije Tolman heeft ook de moestuin van Heer Hermelijn en Kereltje Konijn geïllustreerd. Dit prentenboek is ook een thematitel van de Kinderboekenweek. Ook hier zie je dezelfde technieken en humoristische details in de tekeningen Egalus past prima bij de herfst aansluitend na de Kinderboekenweek. Het geeft ook mogelijkheden om het over winterslaap te hebben bij sommige dieren en je kunt naar aanleiding van dit boek met de kinderen praten over afval. De diepere lagen in het boek zoals, zorgen voor elkaar en de natuur, bewustwording van en reflecteren op en veranderen van je gedrag maken het een mooi boek.
Een compliment aan Marije Tolman voor dit prachtige boek. De CPNB heeft een zeer goede keuze gemaakt om haar te vragen een prentenboek te maken speciaal voor Kinderboekenweek 2022 met het thema Gi-ga-groen.
Met dank aan Uitgeverij Stichting CPNB voor het toezenden van dit recensie-exemplaar. Het prentenboek van De Kinderboekenweek 2022 is tijdens de Kinderboekenweek te koop voor €8,25 in de lokale boekhandel.
Ideeën voorlezen Egalus
Het voornaamste doel van het voorlezen in de onderbouw is het leesplezier! Kinderen die graag worden voorgelezen en het fijn vinden om boeken te bekijken, zullen later het lezen sneller oppakken. Bij de keuze van het boek is het belangrijk om aan te sluiten bij de belevingswereld van de kinderen.
Hieronder staat beschreven hoe je Egalus kunt voorlezen. Voorlezen is een manier om naast het vergroten van het leesplezier te werken aan andere doelen zoals het vergroten van de woordenschat, het inzicht in zinsbouw, verhaalbegrip, de communicatievaardigheid en boekoriëntatie te werken.
Introductie en voorlezen
Als introductie: Laat het boek nog niet zien, maar vertel de kinderen dat je een verhaal gaat voorlezen over Egalus. Egalus is een dier, maar welk dier zou het zijn? Laat de kinderen raden.
Voor het voorlezen:
Bekijk met de kinderen de kaft en praat erover voor je start met voorlezen. Je kunt dit doen door met de kinderen naar Egalus te kijken. Wat heeft hij in zijn handen? Bespreek ook de kaft zelf. Het is een foto van een echte boom en landschap, maar helemaal roze gemaakt. De dieren zijn erin getekend. Wanneer je voor- en achterkant geheel opent zie je dat de boom van de voorkant onderdeel uitmaakt van een bos. Er zijn nog meer dieren in getekend!
Vertel kort de strekking van het verhaal zonder dat je de clou weggeeft. Je wilt dat kinderen nieuwsgierig worden en de juiste informatie tot zich nemen, waardoor het verhaalbegrip zo groot mogelijk wordt. Voor dit boek is de tekst op de achterkant zeer geschikt:
- ‘Egalus houdt van het geruis van de wind tussen zijn stekel. En van de warme zon op zijn zwarte neus. Kalm prikt hij iedere dag het bos schoon. Maar de andere dieren hebben het daar allemaal veel te druk voor. Tot op een dag alles anders wordt.‘
Als het prentenboek voor de eerste keer voorgelezen wordt, onderbreek je het verhaal zo min mogelijk. Je geeft alleen maar uitleg als je denkt dat sommige woorden te moeilijk zijn om het verhaal te begrijpen. Zorg ervoor dat de kinderen het boek goed kunnen zien (liefst via het digibord). Moeilijke woorden op de pagina leg je van tevoren uit in kindertaal eventueel met hulp van de illustratie. In dit boek vertellen de illustraties een heleboel. Al voorlezend en vertellend het verhaal beleven is een mooie manier om van dit boek te genieten.
Bij volgende keren voorlezen is het mogelijk om dieper na te denken over een fragment van het verhaal. Als je een denkvraag stelt, vraag dan door op wat de leerlingen antwoorden.
Maak een keuze uit onderstaande vragen:
| Kijk en vergelijk: | Als je naar de schutbladen kijkt voor- en achteraan in het boek valt iets op. Kunnen de kinderen ontdekken wat het verschil is. (spiegelbeeld) Hoe zou de illustrator dat gedaan hebben? Egalus ruimt de rommel op, wat doen de andere dieren met de rommel? |
| Betwijfelen: | Opa begint het verhaal te vertellen. Op de bladzijde waar iedereen het druk heeft staat dat iedereen in beweging is. Is dat wel zo? Hoe bewegen ze, welke kant gaat iedereen op behalve…? |
| Bedenken: | Op de bladzijde waar Egalus in zijn bootje ligt en flesjes uit het water vist. Hoe zouden die flesjes in het water terecht komen denk je? Je ziet verschillende vogeltjes met vlaggetjes. Wat doen ze daarmee denk je? Hoe komt het dat dit een verhaal uit de sjeestijd is? |
| Oplossen: | Als Egalus het bos schoon heeft gemaakt, liggen vervolgens de bergen vol rommel en daarna de zee. Egalus wordt er moe van. Het lukt hem nooit om alles schoon te maken en hij valt neer. Op de volgende bladzijde… De dieren zijn druk bezig . Wat doen ze nu? Wat is anders dan wat waar ze eerst druk mee waren? Hoe kunnen de dieren zorgen voor een oplossing? |
| Voorspellen: | De grote bonte vogel heeft een horloge om en kijkt daar regelmatig op. (Bekijk de vogel in het begin van het boek en zoek in de verschillende illustraties naar zijn horloge). Waarom zou hij het belangrijk vinden om een horloge te dragen? Op een dag hangt hij het horloge in de boom. Wat is het verschil voor hem? Hoe komt het dat hij het horloge voortaan niet meer om heeft? |
| Ontwerpen: | Egalus krijgt voor al zijn inspanningen en volhouden een gouden hark en hij werd benoemd tot beschermheer van het bos. Kun jij ook iemand bedenken die goed zorgt voor de natuur? Wat zou je die kunnen geven om hem of haar daarvoor te bedanken? |
| Grote ideeën: | De dieren hebben van Egalus geleerd dat alles in de natuur schoon houden fijn is. Op welke manier heeft Egalus hen dat geleerd? |
| Verbinden: | Wat kunnen wij van de dieren uit dit verhaal leren? |
Woorden die goed behandeld kunnen worden bij dit boek om de woordenschat te vergroten:
- Met behulp van de illustraties: rommel.
- Uitleggen met andere woorden: een drukte van jewelste, uitgeput, winterslaap, benoemd worden tot beschermheer.
- Door de woorden voor te doen met het boek: ze hielpen hem overeind.
- Door in het echt te laten zien: geschrokken.
Werken vanuit essentiële thema’s
In groep 1-2 wordt op bijna alle scholen gewerkt met thematisch onderwijs. Bij het voorlezen is het dan ook een logische keuze om te kiezen voor prentenboeken die bij het thema passen. Het doel van het thematisch voorlezen is dat de ervarings- en taalbasis van de kinderen vergroot wordt.
Kies een essentieel thema, waarbij 1 prentenboek de basis is. Essentiële thema’s zijn brede onderwerpen waar mensen op verschillende wijzen naar kijken en die uitnodigen tot het stellen van vragen en filosoferen.
Uitleg over het essentiële thema lees je in het blog Werken met essentiële thema’s.
Essentieel thema
Binnen een essentieel thema werk je met een centrale zin en woord. Uitleg over de centrale zin en het centrale woord lees je het blog Geletterdheid met prentenboeken.
Bij dit boek past het essentieel thema:
Gi-ga-groen
De zin die centraal kan staan is: ‘Iedere dag prikte hij de rommel uit het bos’.
Als centrale woord zou ik ‘rommel’ kiezen.
Andere essentiële thema’s bij dit prentenboek kunnen zijn:
- Afval
- Opruimen
Mogelijke activiteiten
Creatief schrijven:
- Maak een lijst met afvalspullen die je in het bos, de bergen en de zee gezien hebt.
- De egels zitten gezellig bij elkaar en bereiden zich voor op hun winterslaap. Wat zijn ze allemaal aan het doen? Schrijf het eens op.
- Welke dieren kom je tegen in het bos?
- Maak een mooie oorkonde voor Egalus als beschermheer van het bos. Of maak een oorkonde voor iemand uit de klas die iets gedaan heeft voor een ander.
Rekenen:
- In het boek kun je veel telopdrachten vinden. Hoeveel egels, vogels, boeken, neushoorns etc…
- Op de bladzijde waar iedereen in beweging is loopt, holt, rent en vliegt iedereen naar links, alleen Egalus loopt naar rechts. Oefen eens met naar links en rechts lopen, rennen, hollen etc…
- De schutbladen zijn in spiegelbeeld. Elders in het boek zie je een vogel in een telefoon kijken naar zijn spiegelbeeld. Juf Maike heeft 6 activiteiten bedacht voor kleuters om te oefenen met spiegelbeeld.
Muziek:
- Ruim de rommel op, slotlied van Badeendje Bas en de troep in de zee KBW2022.
- Fien en Teun ruimen op en scheiden hun afval.
- Vuilnisman aan zee. Schooltv.
- Kinderliedjes superkids, Supporter van schoon
Lezen:
- De egeltjes lezen in boeken. Bedenk met de kinderen welke boeken hun lievelingsboeken zijn en verzamel die op een kijktafel.
- Zoek boeken over afval opruimen, egels en de natuur en plaats deze in de boekenhoek.
- Marije Tolman heeft voor deze Kinderboekenweek het boek De moestuin van Heer Hermelijn en Kereltje Konijn ook geïllustreerd. Bekijk dit boek en vergelijk haar illustraties eens met het boek Egalus.
Creatief:
- Marije Tolman maakt in dit boek gebruik van natuurfoto’s en van tekeningen in de foto’s. Zij gebruikt daarvoor veel neonkleuren. Je kunt natuurachtergronden gebruiken om de kinderen zelf dieren erin te laten tekenen. De dieren kunnen ook eerst getekend worden en uitgeknipt en daarna in een natuurachtergrond geplakt. Laat ze ook experimenteren met neonmarkers.
- Juf Jannie heeft leuke activiteiten met foto’s erbij bedacht om te knutselen met afval.
Natuur:
- Ingrid Heersink heeft op haar Yurl allerlei ideeën, filmpjes, links en downloads verzameld rondom afval voor groep 1-3. Juf Emmy heeft ook een Yurl rondom afval gemaakt.
- Hier vind je lesmateriaal voor groep 1-3 thema: Aan de slag met afval.
- Via basisonderwijs digitaal online kun je een online spel vinden voor groep 1-3 waar je mee aan de slag kunt gaan.
- Aan de slag met afval heeft een lespakket gemaakt met doe-opdrachten.
Andere titels bij het thema:
- Het grote boek van kleine beestjes (bekijk de ideeën voor mini leeslessen)
- Rupsje nooitgenoeg (bekijk de ideeën voor mini leeslessen)
- In het sprookjesbos (bekijk de ideeën voor mini leeslessen)
- Kalm aan (bekijk de ideeën voor mini leeslessen)
- De moestuin van Heer Hermelijn en Kereltje Konijn, (bekijk de ideeën voor mini leeslessen)
- De blaadjesdief (bekijk de ideeën voor mini leeslessen)
- De grote beerrups (bekijk de ideeën voor mini leeslessen)
