[DOOR MARIE-JOSE] ‘Hij had geen zin om te verdwalen in het woud.
En daarom maakte hij een heel klein woudje, met maar één boom’.
-Paultje en het paarse krijtje-
Dit boek is geschikt om voor te lezen vanaf 3 jaar.
Het verhaal
Op een avond wil Paultje wandelen in de maneschijn. Maar…er is geen maan. Gelukkig heeft Paultje zijn paarse krijtje bij zich en hij tekent gewoon de maan! Vervolgens besluit hij te gaan wandelen op een rechte weg. Die is zo getekend! Paultje fantaseert allerlei dingen die er niet zijn, maar die er heel snel wel zijn als hij ze tekent. Zo tekent hij een boom en een griezelige enge draak, en een politieagent die hem de weg wijst in de grote stad die hij getekend heeft. Totdat hij moe is en terug wil naar zijn bed. Maar hij kan zijn kamer niet meer vinden. Gelukkig weet hij daar ook een oplossing voor.
Recensie
Crockett Johnson schreef en tekende dit boekje al in 1955. In Amerika is het een klassieker. Het grote succes is vooral te danken aan de boodschap in het verhaal. Als je je fantasie gebruikt dan kun je alles bedenken wat je wil! Je kunt voor elk probleem een oplossing bedenken en als het toch moeilijk wordt dan geef je er gewoon een andere wending aan. Dat is wat Paultje met zijn magische paarse krijtje doet.
Annie M.G. Schmidt heeft het verhaal vertaald. Zoals we van haar gewend zijn in prachtige taal! De tekeningen die voortvloeien uit het krijtje zijn simpel en doeltreffend. Een geschikt boek om het met kinderen te hebben over problemen en oplossingen. Ook het leggen van verbanden tussen tekst en illustratie is een sterk element in dit boek. Dit boekje is fantastisch voor kleuters met hun eindeloze fantasie maar kan ook oudere kinderen en volwassenen aanzetten tot het gebruiken van hun fantasie! Buiten de kaders denken geeft een bevrijdend gevoel!
Met dank aan uitgeverij Lemniscaat voor het toezenden van dit recensie-exemplaar.
Ideeën voorlezen Paultje en het paarse krijtje
In de onderbouw werken de mini leeslessen anders. Het voornaamste doel van het voorlezen in de onderbouw is het leesplezier! Kinderen die graag worden voorgelezen en het fijn vinden om boeken te bekijken, zullen later het lezen sneller oppakken. Bij de keuze van het boek is het belangrijk om aan te sluiten bij de belevingswereld van de kinderen.
Hieronder staat beschreven hoe je Paultje en het paarse krijtje kunt voorlezen. Voorlezen is een manier om naast het vergroten van het leesplezier te werken aan andere doelen zoals het vergroten van de woordenschat, het inzicht in zinsbouw, verhaalbegrip, de communicatievaardigheid en boekoriëntatie te werken.
Verder vind je in dit blog ook uitwerkingen hoe je met dit prentenboek aan de slag kunt gaan met geletterdheid en hoe je allerlei activiteiten kunt koppelen aan dit specifieke boek.
Introductie en voorlezen
Als introductie: Vraag de kinderen om hun ogen dicht te doen en zich voor te stellen dat ze een poesje zien die in het zonnetje zit en spint van plezier. Of dat ze een mooie appelboom in de wei zien staan met heerlijke appels eraan. Etc… Daarna mogen ze hun ogen opendoen en vertellen welke kleur had de poes, hingen er veel appels in de boom? Welke kleur hadden die appels? Vertel dat iedereen fantaseert hoe iets eruit kan zien en dat dat bij iedereen anders is.
Alle kinderen hebben een papier voor zich liggen en een paars krijtje en mogen net als Paultje gaan tekenen als het verhaal wordt voorgelezen.
Voor het voorlezen:
Vertel kort de strekking van het verhaal zonder dat je de clou weggeeft. Je wil dat kinderen nieuwsgierig worden en de juiste informatie tot zich nemen, waardoor het verhaalbegrip zo groot mogelijk wordt. Voor dit boek zou dit als volgt kunnen:
- Laat na de introductie het boek zien en lees de titel en de achterkant voor. Vertel dat Paultje op een avond dacht, weet je wat ik ga een eindje wandelen in de maneschijn…maar er is geen maan . Gelukkig heeft Paultje een paars krijtje bij zich en hij tekent de maan. Vertel dat ze goed moeten luisteren want ze mogen net als Paultje tijdens het voorlezen tekenen wat ze horen. Bespreek dat het een verhaal is en waar op het papier ze kunnen beginnen. Je kunt eventueel een vel papier geven met verschillende hokjes zodat ze telkens in een nieuw hokje kunnen tekenen wat Paultje doet. Zet tussen de hokjes pijlen zodat ze de draad van het verhaal kunnen volgen en later navertellen vanuit hun tekening.
Als het prentenboek voor de eerste keer voorgelezen wordt, onderbreek je het verhaal zo min mogelijk. Je geeft alleen maar uitleg als je denkt dat sommige woorden te moeilijk zijn om het verhaal te begrijpen. Zorg ervoor dat de kinderen het boek goed kunnen zien (liefst via het digibord). Wanneer je bij dit boekje het digibord gebruikt is het verstandig om de tekening uit het boek pas te laten zien als de kinderen zelf al getekend hebben. Je kunt dan heel goed duidelijk maken dat iedereen iets anders bedenkt met de eigen fantasie. Moeilijke woorden op de pagina leg je van tevoren uit in kindertaal eventueel met hulp van de illustratie. Elke keer kan de uitleg volgen nadat de kinderen getekend hebben. Laat zien wat Paultje tekende.
Bij volgende keren voorlezen is het mogelijk om dieper na te denken over een fragment of een bepaald land uit het verhaal. Als je een denkvraag stelt, vraag dan door op wat de leerlingen antwoorden.
Maak een keuze uit onderstaande vragen:
| Kijk en vergelijk | Kijken en vergelijken kun je bij elke pagina uit het boek. Ook de oplossingen die getekend zijn door de kinderen kunnen met elkaar en met Paultje vergeleken worden. |
| Betwijfelen | Paultje tekent een rechte weg en liep en liep, maar kwam nergens. Kan dat volgens jullie dat je nergens komt als je steeds doorloopt? |
| Bedenken | Paultje bedacht bij de appelboom een draak om de lekkere appels te bewaken. Wat kun je nog meer bedenken om appels te bewaken? |
| Oplossen | Paultje bedacht een oplossing toen hij kopje onder ging in de oceaan. Wat vinden jullie van de oplossing van Paultje? Elders in het boekje vindt Paultje steeds oplossingen voor iets. Je kunt met de kinderen in gesprek gaan over wat ze de beste oplossing vinden die hij bedacht heeft. |
| Voorspellen | Bij de eerste keer aanbieden! Bij de bladzijde waar Paultje het jammer vindt om de rest van de pasteitjes zomaar te laten liggen. Wat denk je dat de oplossing van Paultje is? |
| Ontwerpen | Paultje maakt een grote stad met heel veel ramen. Wat zou hij nog meer kunnen tekenen om een grote stad te maken? Wat zie je in een grote stad? |
| Grote ideeën | De maan zeilde steeds met Paultje mee. Hoe zou het komen dat de maan met je meereist? |
| Verbinden | Heb jij ook wel eens een oplossing bedacht voor iets? Wat was het probleem en wat was je oplossing? |
Woorden die goed behandeld kunnen worden bij dit boek om de woordenschat te vergroten:
- Met behulp van de illustraties: maneschijn, negen soorten, rendier, stekelvarken, ht luchtruim.
- Uitleggen met andere woorden: ergens dwars doorheen gaan, woud, rijp zijn, bewaken, oceaan, het zeil hijsen, de maan zeilde mee, de gedachte, pasteitjes, uitzicht, bed opmaken.
- Uitleggen door het te doen:rechtsaf slaan, achteruit lopen, beven.
Werken vanuit essentiële thema’s
In groep 1-2 wordt op bijna alle scholen gewerkt met thematisch onderwijs. Bij het voorlezen is het dan ook een logische keuze om te kiezen voor prentenboeken die bij het thema passen. Het doel van het thematisch voorlezen is dat de ervarings- en taalbasis van de kinderen vergroot wordt.
Kies een essentieel thema, waarbij 1 prentenboek de basis is. Essentiële thema’s zijn brede onderwerpen waar mensen op verschillende wijzen naar kijken en die uitnodigen tot het stellen van vragen en filosoferen. Uitleg over het essentiële thema lees je in het blog Werken met essentiële thema’s.
Essentieel thema
Binnen een essentieel thema werk je met een centrale zin en woord. Uitleg over de centrale zin en het centrale woord lees je in het blog Geletterdheid met prentenboeken.
Bij dit boek past het essentieel thema: Fantasie.
De zin die centraal kan staan is: ‘Waar is mijn raam?’.
Als centrale woord zou ik ‘raam’ kiezen.
Andere essentiële thema’s bij dit prentenboek kunnen zijn:
Problemen en oplossingen
Dromen
Mogelijke activiteiten
Creatief schrijven:
- Maak een lijstje met namen van verschillende taarten. Kun je er 9 verzinnen?
- Teken een picknickmand en schrijf erbij welke lekkere dingen erin zitten.
- Maak met een paars krijtje je eigen verhaal. Noem het: ‘….(je eigen naam) en het paarse krijtje’.
- Wat maakt Paultje mee? Schrijf zinnetjes in hokjes als:
- Paultje tekent een maan
- Paultje maakt een rechte weg
- Hij tekent een appelboom
- Paultje valt in de oceaan
- De kinderen tekenen bij elk zinnetje de bewuste tekening.
Rekenen:
- Vele telactiviteiten mogelijk, appels in de boom, ramen in het huis, hoeveel manen in het boek?
- Knip paarse cirkels, vierkanten, driehoeken en rechthoeken van verschillen formaten uit. Laat de kinderen met deze vormen een paars schilderij maken en ze mogen er ook bij tekenen. Benoem de vormen, zodat ze deze leren kennen en ervaren wat ze met de basisvormen kunnen maken.
- Download het blad Count the windows. Hoe je Hiermee kunt tellen in paren van vijf kun je zien op deze website. Scroll iets naar beneden dan zie je hoe je een staafgrafiek kunt maken.
Muziek en filmpjes:
- Verrassing
- Schooltv. Boeken lezen en fantaseren
- Koekeloere: Als je nog eens beter kijkt dan is het niet zoals het lijkt
- Schooltv: Balloon, een animatie over een ballon in het Engels
- Schooltv: The colour purple, een animatie over de kleur paars in het Engels
Creatief:
- Je kunt via dit pdf document een puzzel maken van Paultje en het paarse krijtje.
- In de zandbak kunnen de kinderen 9 verschillende taartjes bakken.
- Net als Paultje kun je een picknick organiseren buiten op een kleed.
- Teken ook een stad met heel veel gebouwen en ramen net als Paultje deed.
- Met paarse draad en lijm kun je op papier een eigen creatie maken.
- Verzamel allerlei paarse dingen en maak daar een paars kunstwerk van.
- De website I can do it geeft nog meer leuke creatieve ideeën vanuit dit boek.
- Maak een paarse tekening.
Motoriek:
- Ga naar deze website en download de kaarten waarop Paultje op weg gaat naar…. De kinderen kunnen met een paarse stift de lijnen volgen. Ze vertellen daarna dit gedeelte van het verhaal na.
- Teken buiten met krijt een lijn waarover de kinderen kunnen lopen. Laat de lijn kronkelen, scherpe bochten maken etc. Vertel ondertussen een fantasie verhaal tijdens het lopen.
Natuur/wetenschap
- Laat de kinderen zien dat de maan van stand verandert en dat hij er gedurende de maand er steeds anders uitziet. Via deze site kun je de verschillende standen downloaden en de kinderen deze op de goede volgorde laten leggen.
- Hier kun je zien hoe krijtjes worden gemaakt.
Overige ideeën
- Er staan vele animaties van La Linea op YouTube. Laat de kinderen zien wat je allemaal kunt uitbeelden met een lijn.
- Hier vind je een digitale versie van het prentenboek.
- Juf Sara heeft een origineel filmpje op YouTube gezet over dit boek.
- Bij Filosoferen op school vind je een uitgewerkte les met downloadmateriaal bij Paultje en het paarse krijtje.
