‘Doorlopende leerlijn en persoonlijke begeleiding om digitale geletterdheid een vaste plek in je onderwijs te geven.’
– Basicly digitale geletterdheid –
Er is een sterke samenhang tussen offline leesvaardigheden en digitaal lezen. Offline leesvaardigheden zijn van cruciaal belang om digitaal beter te kunnen lezen. Stel je maar voor: het lukt je niet om letters tot woorden te koppelen, hoe kun je online dan al die tekst en woorden begrijpen? Of het lukt je niet om de informatie uit stukken tekst te halen… Hoe kun je dan informatie op internet zoeken? In de podcast van Kennisnet over digitale geletterdheid wordt terecht gevraagd: Is het niet beter om dan volop in te zetten op lezen i.p.v. op digitale vaardigheden? Ja, dat is zeker een heel erg mooi begin, wordt er geantwoord. Vandaar dat digitale geletterdheid dan ook helemaal thuis hoort op Kinderboekenjuf.nl. Echter ben je er met alleen oefenen op leesgebied nog niet. Het is ook belangrijk dat er geoefend wordt met digitale vaardigheden, zodat kinderen zich ook online kunnen redden. Hoe kun je de digitale geletterdheid nu koppelen aan lezen en hoe kan Basicly hierbij helpen? Dat vertel ik je graag.
Wat is digitale geletterdheid?
Digitale geletterdheid is jezelf redden binnen digitale middelen. Weet je hoe een device werkt? Kun je de informatie die je tegenkomt begrijpen en verwerken? Vind je je weg als je iets online zoekt? Maar ook nepnieuws herkennen, begrijpen wat de ongeschreven regels zijn en de hoofdgedachte uit een tekst halen.
Wat moet je kunnen om jezelf digitaal geletterd te kunnen noemen? SLO benoemt deze vier vaardigheden: mediawijsheid, ICT-basisvaardigheden, computational thinking en informatievaardigheden. Ik dook de kerndoelen van informatievaardigheden in. Er zijn drie niveaus beschreven.
- Instroomniveau: webadressen herkennen, contactgegevens opzoeken op een website
- Basisniveau 1 (1F): een zoekmachine gebruiken op internet, informatie selecteren op een website
- Basisniveau 2 (2F): verschillende zoektechnieken gebruiken, informatie beoordelen en selecteren
Of deze niveaus behaald worden hangt nauw samen met de offline leesvaardigheden. .
‘Naarmate iemand minder geletterd is, nemen onder andere zijn/haar informatievaardigheden af. Moeite hebben met lezen en schrijven heeft dus invloed op het kunnen navigeren en oriënteren op internet (Universiteit Twente, 2010).’
Dat lezen en digitale geletterdheid aan elkaar gekoppeld zijn, mag dus duidelijk zijn. Maar hoe kun je hier nu in de klas mee oefenen en de koppeling maken?
Hoe kun je digitale geletterdheid in het basisonderwijs koppelen aan lezen?
Lezen staat overal op het rooster. De ene school oefent met een methode, de andere heeft een aanpak ontwikkeld. We begrijpen allemaal het belang van lezen en willen van onze kinderen dan ook goede lezers maken. Dit doen we veelal op papier, met leesboeken, geschreven teksten en gekopieerde blaadjes. Maar wist je dat dit ook online kan?
Ik raad ouders vaak aan om de films die ze kijken in het Engels te kijken, met Nederlandse ondertiteling. Dit vraagt een hele andere leesvaardigheid en kinderen zijn vaak gemotiveerd om deze tekst wel te lezen. Verder zullen alle kinderen wel eens iets op willen zoeken, maar hoe doe je dat dan? Vaak door iets in te typen in de zoekbalk of op Google. En dan? Juist dat is iets wat ook tijdens een leesles geoefend kan worden.
Werken jullie bij W.O. met een bepaald thema? Zoek bepaalde bronnen op en zorg voor ondertiteling erbij. Of laat verschillende koppen van teksten bekijken om de juiste bron te bestuderen. Uiteraard lezen jullie daarna de bron om erachter te komen of jullie de juiste kop gekozen hebben. Of denk aan het vluchtig en scannend lezen van bronnen. Welke stukjes tekst moet je nu echt bekijken om te begrijpen waar de tekst over gaat? Vaak helpen het eerste en laatste stukje (introductie en samenvatting) je al aan de benodigde voorkennis om te bepalen of je de gehele tekst moet lezen.
Als leerkracht (of ouder) kun je er ook voor kiezen om niet alleen op papier voor te lezen, maar ook digitaal voor te lezen. Je hoeft dan niet het boek op je e-reader te zetten, maar kijk samen de opbouw van een tekst op Wikipedia. Lees samen de korte stukjes op Google als je ergens informatie over zoekt. Beoordeel krantenkoppen van nieuwsberichten op het jeugdjournaal om te bekijken wat wel/niet interessant voor jou is. Mogelijkheden zat dus om jouw leesles te verrijken met digitale vaardigheden. Een manier om dit met een methode te doen is Basicly.
Wat is Basicly?
Basicly is een online methode waarmee digitale geletterdheid vorm krijgt op school. Het is een soort online bibliotheek digitale geletterdheid vol met inspiratie en lessen om in de klas in te zetten. Na het inloggen stel je zelf je lessenpakket samen of je volgt het aangeboden pakket als je dat liever hebt. Daarnaast vind je verdieping in artikelen, blogs, dilemma’s en how-to’s.
Voeg een klas toe en volg de methode (per groep) of werk vanuit een thema. Elke les bestaat uit een voorbereiding en lespresentatie. Soms tref je een download aan, zoals bijvoorbeeld de poster ‘Bronnen voor kinderen’ bij de les ‘Een bron vol bronnen’ of een werkblad zoals ‘Eigen woorden’ bij de les ‘Niet jatten, maar samenvatten’. Fijn is dat aan elke les een doel gekoppeld is, dat begrijpelijk is voor kinderen.
‘Je leert hoe je een tekst samenvat, zodat je niet hoeft te stelen.’
Daarnaast lees je als leerkracht in de voorbereiding waarom de kinderen dit leren. De lessen beginnen met een opfrisser waarbij de voorkennis geactiveerd wordt en deze even gekoppeld wordt aan de juiste kennis of waarbij juist een mening gevraagd wordt.
Je kunt Basicly 90 dagen gratis uitproberen voordat je een abonnement aanschaft. Wil je nog meer informatie? Bekijk onderstaande video waarin uitgelegd wordt wat Basicly is:
Lezen binnen Basicly
Binnen Basicly kun je werken aan verschillende thema’s.
Lezen is geen specifiek thema, maar zoals ik eerder al beschreef is de offline leesvaardigheid cruciaal voor digitale geletterdheid. Dat lezen nodig is, binnen het oefenen met digitale geletterdheid is dan ook overduidelijk terug te zien binnen Basicly. Denk aan werkbladen vol tekst om samen te vatten of bronnen vol tekst om te beoordelen op waarheid. Oefenen met zoektermen waarna gezocht kan worden naar de juiste bron. Informatie verzamelen en effectief informatie zoeken. Wat is de hoofdgedachte van de gevonden informatie? Door Basicly toe te voegen aan je huidige onderwijs zorg je niet alleen voor geletterde kinderen, maar vooral ook voor digitaal geletterde kinderen.
Dit blog betreft een betaalde samenwerking waarin ik mijn eigen ervaringen met deze dienst beschrijf.
