Het thema van de Kinderboekenweek 2023 is Bij mij thuis. Daarom deel ik een persoonlijke blog. Waarom? Omdat ik van verschillende leerkrachten ook de zorgen heb gehoord over dit gevoelige thema. In dit blog deel ik mijn ervaring en geef ik je boekentips bij de Kinderboekenweek 2023 Bij mij thuis over o.a. scheiden, pleegzorg en armoede voor in de klas.
Bij mij thuis
Dit zegt de CPNB op hun site over de Kinderboekenweek:
‘Bij mij thuis lezen we elke avond voor het slapengaan. Bij mij thuis kun je heel ver boven de stad uitkijken. Bij mij thuis vieren we het Suikerfeest. Bij mij thuis wonen twee mama’s. Bij mij thuis eten we elke vrijdag patat. Bij mij thuis zijn alle deuren breed genoeg voor de rolstoel van mijn broertje. Hoe is het bij jou thuis? Wat maakt jouw huis een thuis?’
En juist die laatste zin maakt het voor sommige kinderen heel lastig. Want wat als je huis niet als thuis voelt (denk aan scheiden of pleegzorg)? Hoe kun je dan omgaan met dit thema?
Maak het bespreekbaar
Laat ik beginnen met het te doen! Juist door dit bespreekbaar te maken, door kinderen zich hierin open te laten stellen, door op school een veilige plek te creëren waar kinderen hierover kunnen praten.
Scheiden
Als kind hadden mijn ouders veel ruzie. Ze zijn gescheiden toen ik 6 jaar was en ik zeg mijn moeder nog altijd dat dat het beste is dat me is overkomen. Bij mijn moeder kon ik mezelf zijn. Ik heb dus veelal voordelen gezien van gescheiden ouders. Je kon bijvoorbeeld twee keer op vakantie, twee keer je verjaardag vieren, had twee kamers.
Uiteraard zaten er ook negatieve kanten aan scheiden, vooral als de communicatie niet lekker loopt. Met het boek Twee dino dekbedden kun je een scheiding bespreekbaar maken, net als met het boek Mijn vader woont in het tuinhuis. Juist door dit bespreekbaar te maken kunnen kinderen vertellen over de minder leuke dingen en focussen op de leuke dingen die ze wellicht door verhalen van anderen nu pas zien.
Als juf, met gescheiden ouders, kon ik kinderen die ook gescheiden ouders hadden begrijpen. Met boeken en door boeken te lezen over andere situaties, kun je als leerkracht kinderen die zulke situaties doormaken beter begrijpen.
Pleegzorg
Hetzelfde is natuurlijk van toepassing voor kinderen in de pleegzorg. Voor sommigen van hen zal het thuis niet als thuis voelen en voor anderen zal het op twee plekken als thuis voelen. Op de website pleegzorg.nl staat onder het kopje pleegkinderen een mooie lijst opgesomd met boeken over dit thema. Denk bijvoorbeeld aan de klassieker De geheime tuin, maar ook Homme en het noodgeval en Als alles anders gaat.
Hoe moeilijk het ook kan zijn, het is enorm waardevol als kinderen leren en durven praten over wat ze doormaken.
Vluchtelingen
Ik had bijvoorbeeld echt geen beeld van wat vluchtelingen allemaal doormaken, maar door diverse boeken te lezen (Kinderen van ver en Misjka) krijg je een soort beeld waar je in ieder geval de verhalen aan kunt opknopen in je gedachten. Uiteraard zal dit nooit aansluiten bij het daadwerkelijk meemaken, maar het helpt me wel om met deze kinderen een gesprek aan te kunnen gaan.
Het zal lang niet altijd gemakkelijk zijn, maar het is wel enorm belangrijk dat er samen over gesproken wordt. Tot nu toe heb ik voorbeelden genoemd waarom het zo enorm belangrijk is om elkaar te kunnen begrijpen, maar het is ook enorm belangrijk om ongewone, ongepaste en onprettige situaties aan te kunnen kaarten.
Misbruik
Zo sprak ik de schrijfster van Niet geboren op mijn verjaardag en zij vertelde me dat ze tongzoende met haar vader. Toen ze het eindelijk durfde te vragen aan een vriendin of het normaal was, zei die vriendin dat het normaal was. Wat bleek? Die vriendin werd ook misbruikt. Door zulke dingen klassikaal te bespreken komen kinderen erachter wat wel/niet normaal is. Een passende boekentip is Dit is een verschrikkelijk boek, dat leerlingen vertelt wat je kan doen als je in een onprettige thuissituatie zit.
Een ander voorbeeld is dit artikel waarin een meisje naar aanleiding van een Klokhuis aflevering over grooming besloot deze met haar ouders te bespreken. Daardoor kwam een grootschalige pedofiliezaak aan het licht. Een kinderboek wat past bij dit onderwerp is Katvis, waarin iemand zich online anders voordoet.
Armoede
En hoe denk je over armoede? Meestal schamen mensen in armoede zich ervoor, laat staan dat het bespreekbaar is. Toch blijken er veel kinderen met honger in de klas te zitten. Bespreek het boek Mijn moeder is een dekbed en nodig kinderen uit om te praten over hun situatie. Ook het boek Ik win nooit iets laat op subtiele wijze zien hoe armoede impact kan hebben op het dagelijks leven van een kind.
Zo kan ik nog tijden doorgaan met boeken opsommen die enorm waardevol zijn binnen dit thema. Maar ik wil je vooral op het hart drukken dat, hoe moeilijk ook, het bespreekbaar maken in de klas toch wel een enorm belangrijke taak van ons als leerkracht is juist met zo’n kwetsbaar thema als Bij mij thuis.
Ben je nog op zoek naar boekentips over een bepaald onderwerp, zoals scheiden, pleegzorg enzovoorts? Neus eens rond tussen de boeken die we rondom de Kinderboekenweek al online hebben staan of mail me als je niks kunt vinden, dan denk ik even met je mee.
Boekentips voor leerkrachten
Naast kinderboeken over bijvoorbeeld scheiden, pleegzorg en armoede kan ik me voorstellen dat je als leerkracht op zoek bent naar meer tools om leerlingen in bepaalde thuissituaties te ondersteunen. Zo kan ik het boek De traumasensitieve school zeker aanraden. In dit boek leer je meer over trauma’s, zoals een vechtscheiding of verwaarlozing, bijhorend gedrag maar vooral hoe als onderwijsprofessional hiermee om te gaan. Wil je meer weten over kansarmoede, dan is de beknopte uitgave van Ieder kind kansrijk een aanrader. In dit boek lees je hoe jij als leerkracht met 7 specifieke mindsets het verschil kan maken voor álle leerlingen in jouw klas.
Mini leeslessen
En dan even iets heel anders: heb je al nagedacht over mini leeslessen voor tijdens de Kinderboekenweek? In het Kinderboekenweekpakket dat we maakten vind je twee bijlagen vol met mini leesles inspiratie. In bijlage 2 ontdek je algemene mini leeslessen die je zelf vorm kunt geven en in bijlage 3 ontdek je per jaargroepen (3/4, 5/6, 7/8) specifieke mini leeslessen bij dit thema. Het pakket bevat verder ook vlaggetjes, leesposters, woordzoekers, een boekenkast en bingo. Download het pakket via deze link.
En juist mini leeslessen kunnen je helpen om zulke lastige onderwerpen toch bespreekbaar te maken. Zoals deze mini leesles bij Mijn vader woont in het tuinhuis.
- De ouders van Joeri en Lara hebben regelmatig ruzie. In het volgende stukje lees je hoe de ouders tijdens een oudergesprek op school het niet eens zijn met elkaar. Lees bladzijde 78 ‘Overdag bemoeide iedereen…’ t/m bladzijde 82 ‘…een beetje zuur.‘ voor.
Leesvraag: Wat vind je van het gedrag van de ouders van Joeri en Lara? Komt er in jouw leesboek ook een ruzie voor? Wat is de aanleiding van de ruzie?
Heb je nog andere boekentips of specifieke vragen over dit onderwerp? Neem contact op.
