Binnen ons onderwijs werken we vaak in lesthema’s. Kinderboeken passen vaak heel mooi binnen het onderwerp van je lessen. In dit blog leg ik uit hoe je kinderboeken kan koppelen aan je lesthema in de klas.
– Kinderboeken koppelen aan je lesthema –
Kinderboeken koppelen aan je lesthema
Tijdens een dag onderwijs komen er verschillende lesthema’s aan bod. Bij taal werk je met een bepaald thema. Bij spelling sluit je spellingsthema met een beetje geluk aan bij het thema van taal, maar als je een andere methode hebt, kent die weer een ander thema. Rekenen heeft soms ook een eigen thema. Denk daarnaast aan muziek, drama, kunst, etc. die allemaal een eigen thema hebben. Dan is er natuurlijk ook nog wereldoriëntatie waar vaak een lesthema bij hoort. En ook bij je les begrijpend lezen komt weer een apart onderwerp langs, net als bij technisch lezen waarbij je een bepaald onderwerp bespreekt en waarbij je eventueel nog apart aandacht schenkt aan woordenschat, dat dan ook weer een eigen thema heeft.
Hopelijk zie jij al veel meer verbinding tussen de thema’s bij de verschillende vakken. Als je het mij vraagt, is dit precies wat er mis is/was in het onderwijs. Elke methode doet z’n eigen ding, elk vak is in stukjes gehakt en overal besteden we apart aandacht aan. Gelukkig weet ik dat het ook anders kan. Dan heb ik het nog niet meteen over het koppelen van alle vakken aan één thema (dat is wel mijn ideaalbeeld, dit is echter helaas nog op weinig scholen de praktijk), maar je kunt in ieder geval lezen weer als één geheel gaan zien en kinderboeken koppelen aan je lesthema.
Lesthema
Ik heb gekozen voor het woord lesthema omdat dat in de breedste zin van het woord kan worden gebruikt. Het kan namelijk een lesthema uit wereldoriëntatie zijn, maar ook schoolbrede thema’s of een thema zijn uit een andere methode, zoals rekenen of taal. Verder kan het ook een feestdagenthema zijn.
Lesthema dieren koppelen aan kinderboeken
Ik was laatst als LIST-trainer op een school waar ze in groep 3 aan de slag gingen met een thema rondom dieren. Ik ben mijn eigen boekenkast ingedoken voor voorbeelden rondom dit thema en daar bleek ik een mooi gevarieerde collectie uit te halen.
Door deze kinderenboeken te koppelen aan het lesthema dieren, kreeg het hele leesonderwijs in deze klas betekenis. In groep 3 wordt met mini leeslessen gewerkt vanaf het moment dat kinderen zelfstandig gaan lezen. En bij het voorlezen van prentenboeken wordt met denkvragen gewerkt. In de boekenstapel zaten allerlei soorten boeken, zoals leesboeken, informatieve boeken, prentenboeken, poëziebundels. Daar konden ze zelf mee aan de slag.
Ik heb bij elk boek een leesvraag bedacht, waarbij de inhoud van het boek tijdens het voorlezen aansloot bij het thema waar ze aan werkten. En de leesvraag hielp de kinderen dan zichzelf op leesgebied verder te ontwikkelen.
Hier volgen enkele voorbeelden van kinderboeken die mooi passen aan het lesthema dieren:
- Bijzondere beesten en doodgewone dieren door Bibi Dumon Tak
Ik heb bijvoorbeeld het verhaal van de duif op bladzijde 153 uitgekozen. Daarin lees je allerlei kenmerken die bij een duif passen, zoals het fantastische kompas dat in hun snavel zit. Daarna kunnen de leerkrachten met deze leesvraag aan de slag:
– Dit zijn kenmerken van de duif, welke kenmerken passen bij een personage in jouw boek? Heeft niet iedereen een personage? Dan kun je vragen welke kenmerken passen bij jouw boek (breder te beantwoorden door alle kinderen) Op die manier koppel je dus de duif en de gelezen kenmerken van de duif aan de kenmerken van een personage of van een boek. Je oefent dan met het doel personages/verteller of met het doel aanbod boeken. Op deze manier verbind je dus kinderboeken aan je lesthema!
Hier nog wat andere praktijkvoorbeelden bij dit thema:
• Verborgen beesten – Martin Brown
Pak de bladzijde over de saaie Pectinator. Hij is zo saai – dat wordt op die bladzijde uitgelegd – maar hij heeft wel een superstoere naam. Wat vind jij saai/stoer in jouw boek? (Doel: boekkeuze) Kies één woord om jouw boek te omschrijven. Dit is best een pittig vraag, vat je boek maar eens in 1 woord samen. (Doel: genre/onderwerp/thema)
• Bam! Ik lees: op een paard, hi, ha! – Tiny Fisscher
Je leest wat interessant is over paarden (lees de achterkant voor). Hierdoor kun je emoties aan de verhalen van de kinderen koppelen. Welke emoties herken je tijdens het lezen in je boek? (Doel: personages/verteller) Welke emoties herken je bij jezelf tijdens het lezen in je boek? (Doel: realisme)
Dit zijn een aantal praktijkvoorbeelden bij het thema dieren in groep 3. Uiteraard kan dit ook in een bovenbouwgroep, waarbij je meer diepgang aan je mini leeslessen mag geven. Denk bijvoorbeeld aan een boek over de Tweede Wereldoorlog, zoals Het dagboek van Anne Frank. Daarin komen verschillende personages langs. Bespreek dan samen welk personage in dit verhaal een vlak personage is en welke personages juist uitgediept zijn. Zo bespreek je dus personages tijdens de Tweede Wereldoorlog en werk je aan het herkennen van vlakke/uitgediepte personages in andere boeken.
Aandachtspunten bij kinderboeken koppelen aan je lesthema
Kinderboeken zijn waardevol tijdens je lessen, maar hoe kom je aan geschikte kinderboeken? Het is vaak echt een zoektocht om bij je lesthema geschikte kinderboeken te vinden die je kan koppelen. Met deze tips wil ik je wat handvatten geven om deze zoektocht makkelijker te maken.
- Thema en doel
Begin met je thema én met het doel/de doelen. Als je een thema hebt, dan ga je eerst op zoek naar de doelen. Wat gaan de kinderen daadwerkelijk leren en waarover gaan jullie aan het werk? Pas als je dat helder hebt, kun je hier boeken bij gaan zoeken.
Zo was ik laatst op een school waar ik als LIST-trainer kwam en zij gingen aan de slag met het thema Magische Media vanuit Faqta, maar dan ook in groep 1/2. Binnen het thema Magische Media kwamen we op allerlei boektitels rondom magisch, maar de inhoudelijke doelen bleken te gaan over foto’s maken, op foto’s staan en de emoties die je op foto’s ziet. Het ging ook over reclame maken, de marktkoopman en reclamefilmpjes op tv. Ook ging het over slimme apparaten. Zoek daar maar eens prentenboeken bij…
Zelf kwamen we al gauw op boeken voor hogere groepen, zoals Nadir en Zenith in de wereld van Escher. Het boek Binnenste buiten van Jan Paul Schutten werd ons online getipt. Gelukkig kregen we ook de tip voor Super snavel, een heel doeltreffend boek rondom reclamefilmpjes. Maar na het vinden van geschikte titels moet je nog bekijken of zo’n boek inhoudelijk ook aansluit en of het ook voorzien is van rijke taal. Maar als er maar zo weinig boeken en teksten te vinden zijn bij een thema, dan lijken die laatste twee bijna geen criteria meer. Door eerst naar het thema en de doelen te kijken, konden we op zoek naar geschikte kinderboeken die precies aansluiten bij waar je over wilt werken.
- Methode
Bevraag je methode. Veel verschillende methoden hebben zelf boekenlijsten met boektitels die aansluiten bij hun thema’s. Dus voor je het wiel zelf uit gaat vinden kan ik je aanraden om eerst je methode door te spitten of bij de uitgever van je methode te vragen of zij dit hebben uitgewerkt (Blink Lezen en Jeelo hebben dit bijvoorbeeld wel beschikbaar).
- Gebruik het internet
Uiteraard kun je ook op zoek gaan op internet. Dat kun je doen door op google in te typen ‘kinderboeken over *onderwerp*’. Vanuit daar klik ik zelf altijd op ‘shopping’ voor boekencovers en ik scroll de algemene lijst door om ook blogs van anderen te vinden binnen een thema. Hoe specifieker je opdracht op google is, hoe meer je hopelijk zult vinden. Maar bij lastige thema’s zul je juist algemener moeten zijn om überhaupt geschikte boeken te vinden.
Daarnaast kun je ook op onderwijssites kijken. Zo kun je bij Kinderboekenjuf.nl bijvoorbeeld op thema zoeken. Er zijn vast nog meer sites die hierover informatie bieden.
- Ga naar de bibliotheek of boekhandel
In de bibliotheek kunnen leesconsulenten je vast verder helpen. Maak eventueel een afspraak om samen naar boeken op zoek te gaan. Daar kun je ook meteen boeken inzien en boeken lenen die je uit wilt proberen en eventueel later aan wilt schaffen wanneer je een boek vaker in wilt zetten. In een boekhandel, specifiek een kinderboekwinkel, kun je vast ook gepast advies krijgen.
- Facebookgroep Kinderboeken en YA
Er is op Facebook een hele fijne kinderboekengroep, namelijk Kinderboeken en YA. Daar kun je een oproepje plaatsen, hoe specifieker hoe beter. En daar zul je dan hopelijk input krijgen van andere leden uit de groep.
Zelf aan de slag met kinderboeken koppelen aan je lesthema
Als je de zoektocht naar geschikte boeken bij je lesthema hebt volbracht, dan nodig ik je graag uit voor mijn studiemiddag Mini leeslessen koppelen aan je lesthema op 25 september 2024 van 13.30-17.30 uur. Daar begin ik met te vertellen over de achtergrond van mini leeslessen en daarna duiken we samen de kinderboeken in om mini leeslessen te bedenken bij je lesthema.
Kom gezellig samen met collega’s, dat scheelt weer reiskosten. Je kunt de DROOM! Vergaderlocatie goed bereiken met de auto en het openbaar vervoer. Ik kijk er enorm naar uit om je te leespireren!
Ik tackel vast even een argument dat mogelijk gelijk opborrelt: ja, het is wellicht nog onder lestijd of niet helemaal haalbaar na schooltijd. Maar daarin kun je je directie om hulp vragen. Dit is namelijk een studiemoment en geen leuk uitje. Wellicht kan een collega het laatste uur je klas overnemen? Kan er misschien vervanging worden geregeld? Of zou je mogelijk van werkdag kunnen ruilen met een collega? Mogelijkheden genoeg, als je het maar vraagt.
Enthousiast geworden? Meld je hier aan.
