[DOOR SANDRA] Op LIST-scholen werken we met het herhaald hardop lezen van teksten. Dit is een goede basis om kinderen het lezen met intonatie aan te leren, zodat zij een goede leesvaardigheid ontwikkelen om geschreven taal te begrijpen, wat essentieel is voor school- en maatschappelijk succes.
– Lezen met intonatie in groep 3 –
Leesvaardigheid
Het is van belang dat kinderen goed kunnen lezen en geschreven taal begrijpen, dit draagt bij aan school- en maatschappelijk succes. In het leesproces kan een onderscheid gemaakt worden in het aanvankelijk en het vloeiend lezen.
- Het aanvankelijk lezen is het kunnen decoderen van woorden en het vlot leren lezen van teksten.
- Het vloeiend lezen is het kunnen lezen met snelheid, nauwkeurigheid en begrip. Het leestempo moet passend zijn bij de tekst, waarbij tegelijkertijd nauwkeurig wordt gelezen. Nauwkeurigheid is nodig om betekenis te kunnen geven aan een tekst, bij het verkeerd verklanken van woorden is dat onmogelijk. Het vlot lezen houdt dus in dat je in een passend tempo leest en tegelijkertijd begrijpt wat je leest.
Wat is lezen met intonatie?
Intonatielezen is meer dan het lezen met stemmetjes. Het lezen met intonatie betekent dat de lezer leest met een natuurlijke stem waarin een gevarieerd volume en expressie te horen is. De adempauzes worden tijdens het lezen afgestemd op de tekst, waarbij gelet wordt op de interpunctie en klemtoon. De lezer leest de tekst soepel, ook bij moeilijke woorden of zinnen. Daarnaast wordt er op een op een passend tempo gelezen. Kortom: het lezen klinkt alsof de lezer praat!
Waarom hardop lezen met intonatie?
Hardop lezen is een verbinding tussen het voorgelezen worden en het zelf lezen van teksten. Het hardop lezen wordt al een noodzakelijke fase gezien tussen het decoderen van woorden naar het stil lezen. Het doel van hardop lezen is dat automatische woordherkenning wordt bevorderd en dat kinderen leren om met intonatie te lezen om uiteindelijk effectief stil te kunnen lezen. Het hardop lezen is dan ook een goed moment om de kinderen het lezen met intonatie aan te leren, zodat zij dit ook zelfstandig gaan toepassen bij het (stil)lezen.
Instructie in het hardop lezen met intonatie
Bij LIST-scholen wordt in het aanvankelijk leesproces het herhaald lezen van teksten ingezet om de leesvaardigheid van kinderen te vergroten. De teksten worden voor-koor-door gelezen. De kinderen lezen 20 tot 40 minuten per dag hardop dezelfde tekst, waarbij meerdere keren op één dag effectiever is dan een langere tijd lezen. Het herhaald hardop lezen verhoogt naast de leesvaardigheid, ook het zelfvertrouwen van leerlingen.
De teksten worden eerst voorgelezen door de leerkracht. Tijdens het voorlezen kan ook het lezen met intonatie gestimuleerd worden, wanneer de leerkracht vloeiend, expressief en betekenisvol voorleest. Vervolgens geef je als leerkracht instructie in één of meerdere doelen: het lezen met een natuurlijke stem, een gevarieerd volume, het afstemmen van adempauzes, het lezen met interpunctie of het leggen van de klemtoon. Daarna lees je de tekst in koor samen met de kinderen en ook hierbij lees je met intonatie. Tot slot lezen de kinderen zelf door: ze lezen de tekst nog een keer. Dit is het moment om de kinderen feedback te geven!
Welke boeken zijn geschikt voor hardop lezen?
Boeken voor het aanvankelijk leesniveau zijn bedoeld om te leren decoderen en zijn vaak niet passend bij de taal van zes- tot acht jarigen. Het kan tot stagnatie in het leesproces leiden, wanneer kinderen te lang in een laag AVI-niveau blijven lezen. De moeilijkheidsgraad van de tekst bij het herhaald hardop lezen met intonatie moet boven het instructieniveau van de kinderen liggen, waarbij kinderen 85% van de woorden correct lezen. Voor de kinderen waarvoor het niveau uitdagend is, kun je de tekst pre-teachen. Enkele van mijn favoriete boeken tijdens het herhaald hardop lezen met intonatie:
Raar haar – Jørgen Hofmans en Danielle Schothorst (AVI start)
Tim heeft één haar, dat is gek! Met dat haar gaat hij op avontuur, met poes, met vis, hij vaart naar zee, eet ijs met aap en dan… is het haar weg! Een grappig boek met passende illustraties, waarin de woorden veelvuldig worden herhaald.
Fiep de heks doet wat geks – Katje Richert (AVI M3)
Fiep is een heks en samen met Kaat bedenkt ze wat geks! Ze hekst een pad en daarna een kat. De kat heet deks, praat en is van heks Aaf. Deks vindt het stom bij Kaat en gaat zelf op weg… Dat gaat niet goed! Fiep hekst deks terug naar de heks. Zou dat lukken?
Op zoek naar een sint! – Pim Lammers (AVI M3)
Sinterklaas komt dit jaar niet. Hij neemt een jaartje vakantie! Jaap en Faat gaan op zoek naar een invaller. Een buurman, een hond, een robot… Zijn dat echte goede invallers voor de Sint? Telkens gaat het mis! Zou de echte Sint dan toch nog komen?
Het grote AVI boek van Paul van Loon (AVI start, M3, E3 en M4)
Het grote AVI-boek is een verhalenbundel met een oplopend AVI niveau van start tot en met M4. In het boek staan verschillende soorten teksten, zoals gedichten, stripverhalen, (korte)verhalen, moppen en toneellezen. Veel verhalen hebben herkenbare hoofdpersonen uit andere boeken van Paul van Loon, zoals Dolfje Weerwolfje, Sam Schoffel, Echte boeven en meer! Het boek is daarom ook een goede boekpromotie om andere boeken van Paul van Loon te gaan lezen!
Saar Sloddervos – Berdie Bartels (AVI M4)
Saar is een echte Sloddervos. Ze vergeet wat ze moet doen en als ze het niet vergeet, denkt ze weer aan iets anders waardoor ze haar spullen laat slingeren. Haar moeder is juist heel netjes en opgeruimd. Dat zorgt soms voor ruzie. Saar houdt een spreekbeurt over voetbal, daarvoor moet ze een bal mee naar school nemen. Zou dat lukken? Ze is ook bijna jarig en daarvoor wil ze haar vriend Bram uitnodigen door een brief te sturen. Denk je dat ze de brief verstuurd en Bram op haar verjaardag komt? Je leest het in Saar Sloddervos. Achterin het boek staan vijf tips om met kinderen in gesprek te gaan over het boek.
Wout en Rik, De reuzentrol – Jozua Douglas (AVI E4)
Ridder Wout houdt van avontuur. Hij woont samen met zijn vader Rik, die nogal een Bangerik is. Wout wil graag samen met zijn vader de prinses van Tralala bevrijden. De prinses is namelijk ontvoerd door een reuzentrol. Om haar te bevrijden moeten Wout en Rik langs de gemene stinkende ridders en vervolgens de reuzentrol verslaan. Zou het hen samen lukken de prinses te bevrijden? Een boek vol avontuur en vieze woorden. De kinderen in mijn groep 3 genieten ervan tijdens het hardop lezen!
Mijn persoonlijke ervaring
Drie jaar geleden zijn wij op school gestart met LIST en het hardop lezen in groep 3 met intonatie. Wij lezen de teksten drie of vier keer per dag voor-koor-door en lezen daardoor minimaal 40 minuten per dag herhaald de tekst. Hierdoor zien wij de kinderen groeien in leesvaardigheid en leesplezier. Aan het begin van het schooljaar lezen de kinderen vaak woord voor woord en ze ontwikkelen vol trots naar het mooi kunnen voorlezen van teksten.
In de boekenlijst is te zien dat het niveau tijdens mijn leesinstructies oploopt van AVI start t/m AVI E4 in groep 3. Door het herhaald hardop lezen, de dagelijkse instructies van 20 tot 40 minuten per dag en het pre-teachen is het goed mogelijk om met kinderen in groep 3 deze uitdaging aan te gaan. Op mijn school kopiëren we de teksten uit de boeken, zodat ieder kind zelf kan meelezen en bijwijzen met een leeswijzer. De teksten gaan daarna ook mee naar huis, zodat de kinderen ze thuis aan ouders kunnen voorlezen.
Ik ervaar dat het lezen met intonatie een duurzame investering is. De kinderen die het lezen met intonatie is aangeleerd, hoor ik in de hogere groepen ook nog mooi voorlezen!
