Ik mocht aanwezig zijn bij het Pica Onderwijscongres 2019 en had een mooi programma
vol workshops rondom lezen waar ik erg nieuwsgierig naar was.
Ik vertel je graag meer over deze dag!
– Pica Onderwijscongres 2019 –
Pica Onderwijscongres 2019
Het was mijn eerste dag van huis sinds onze kleine man geboren was, dus het was even slikken toen ik ‘s morgens de deur uit ging. Gelukkig had ik enorm veel zin in deze dag en wist ik dat Benjamin in goede handen was, waardoor ik erg heb kunnen genieten van het Pica Onderwijscongres 2019.
Plenaire lezing Kees van Overveld – Gedragsoplossingen voor de moeilijke groep
De dag begon met een plenaire lezing van Kees van Overveld waarin hij vertelde over zijn nieuwe boek Gedragsoplossingen voor de moeilijke groep. Iedere deelnemer kreeg een exemplaar mee naar huis, welke ik tijdens de lunch heb laten signeren.
Zijn boek gaat over hoe je uitdagende klassen in het primair onderwijs begeleidt. Een moeilijke groep bestaat niet wordt er vaak gezegd. Maar er is wel bepaald gedrag waardoor leraren overstuur raken. Meestal wordt dit aangestuurd door populaire leerlingen.
‘De groep is moeilijk als de leraar dat vindt.’
Een voorbeeld waarover Kees vertelde was een klas waarbij de leerlingen zeiden dat ze nooit eens wat mochten. Het was altijd maar hard werken. Hij heeft samen met deze leerkracht chaos gepland. De kinderen hadden kei hard gewerkt, de time timer ging aan en ze mochten allemaal 3 minuten door de klas lopen, praten, uit het raam kijken etc. Het enigste waar ze zich aan moesten houden was dat ze na 3 minuten weer allemaal op hun plek zaten. De leerkracht was trots op de puinhoop die ze gecreëerd had, met begin en eind.
In het boek staan veel praktische voorbeelden waar jij als leerkracht zelf mee aan de slag kunt. De beste tip uit het boek is het niet klassikaal onderbreken van storend gedrag, maar door even naar een tafeltje te lopen, oogcontact te maken en dan met duim omhoog het contact te verbreken ervoor zorgen dat de betreffende leerling stopt met dit gedrag.
‘Met mijn boek hoop ik in ieder geval leerkrachten te inspireren die het lastig hebben.’
Een tip die Kees van Overveld iedere leerkracht mee wil geven is zorg voor die glimlach, iedere dag opnieuw. Jij bent de veilige haven, iedere dag opnieuw. Als je hem niet voelt, fake hem dan. Laat zien dat je er bent voor de kinderen.
Workshop 1 – Effectief begrijpend leesonderwijs
Na een korte pauze was het tijd voor workshopronde 1. Deze ronde mocht ik luisteren naar Heleen Buhrs van de Alan Turingschool. Zij vertelde als eerst over de huidige stand van zaken in het begrijpend leesonderwijs en ik kan je verklappen: die is niet best.
We zien steeds meer laaggeletterdheid. 1 op 10 leerlingen beheerst niet het niveau 1F. Oftewel, kan jeugdliteratuur niet belevend lezen. Ook kunnen ze geen eenvoudige teksten lezen over alledaagse onderwerpen die aansluiten bij de leefwereld. 2F zou ons doel moeten zijn.
Helaas zetten veel methodes voor begrijpend lezen strategieën centraal. Echter heeft het oefenen van strategieën geen effect. Wat moet je wel doen? Zet de inhoud centraal en werk aan het opbouwen van kennis. Wat weten de leerlingen aan het eind van deze les?
‘Je weet wat er wordt bedoeld met globalisering.’
Wij moeten als leerkrachten heel veel tijd besteden aan het opbouwen van die kennis. Hoe meer kennis, hoe makkelijker ze lastige teksten (bijvoorbeeld de teksten van wereld oriëntatie) kunnen begrijpen. Na het bijbrengen van die kennis kun je een lastige tekst zoeken waarbij kinderen die kennis nodig hebben om de tekst te begrijpen. Je kunt dit heel goed vormgeven met thematisch onderwijs.
Een tip die ik vanuit deze workshop meeneem voor mezelf is het vullen van een boekenkast voor de leerkrachten met boeken die kwalitatief goed genoeg zijn om teksten uit te halen die aansluiten bij verschillende thema’s.
Scheurkalender
Tijdens de lunchpauze kocht ik een exemplaar van de Leerkracht scheurkalender van Juf Maike en Juf Inger. Ik liet hem natuurlijk signeren door beide dames!
Workshop 2 – 7 verhalen voor het leesonderwijs
Na de lunchpauze sloot ik aan bij de workshop van Martin Bootsma van de Alan Turingschool. Tijdens deze workshop werden 3 principes en 7 plots uitgelegd om leerlingen te helpen boeken te begrijpen en zelfstandig te kunnen lezen.
3 principes
Deze 3 principes komen terug in bijna alle verhalen. Ze helpen je het verhaal te begrijpen en verhalen met elkaar te kunnen vergelijken.
- Principe 1: iets of iemand zet het verhaal in beweging.
Iemand komt het verhaal binnen of gaat het verhaal uit/op reis. Denk bijvoorbeeld aan Pluk van de Petteflet of Over een kleine mol die wil weten wie er op zijn kop gepoept heeft.
- Principe 2: op weg naar een climax
Het boek volgt een patroon. Kennismaking hoofdpersoon – Probleem – Climax! – Oplossing – Afloop.
Als leerlingen dat patroon leren herkennen, begrijpen ze verhalen beter.
- Principe 3: de gevoelens van de hoofdpersoon zijn aan verandering onderhevig – ‘voorspelbare’ uitkomst.
Zet de emoties van de personages in een gedragspatroongrafiek (laat kinderen hierbij tekenen), dan krijgen kinderen het inzicht dat de emoties wisselen. De ontwikkeling van het verhaal doet iets met de emoties van hoofdpersoon.
7 plots
Verder zijn er 7 basisplots die samen de basis van vrijwel alle boeken vormen. Deze plots kunnen kinderen ook helpen bij het begrijpen van verhalen.
De eerste 4 passen het beste bij de basisschool:
- Het monster overwinnen (denk aan Juf Bulstronk in Mathilda)
- Van arm naar rijk (denk aan Sjakie in Sjakie en de chocoladefabriek)
- De zoektocht (denk aan Harry Potter in Harry Potter en de relieken van de dood)
- Reis en terugkeer (denk aan Koning van Katoren)
Ik vond het erg verhelderend om vanuit dit perspectief naar verhalen te kijken. Het heeft mijn ogen geopend en ik zal dit zeker meenemen bij het bedenken van mini leeslessen en het geven van lessen rondom verhalen.
‘Moeten er geen doelen behaald worden? Doel: zorg dat leerlingen na de basisschool blijven lezen.’
Workshop 3 – Close Reading in de praktijk
Als laatste volgde ik de workshop Close Reading in de praktijk van Marieke van Logchem. Ik was erg nieuwsgierig naar deze workshop aangezien ik het boek al gelezen had. Alleen viel het in de praktijk wat tegen doordat ik het boek al gelezen had.
Vanuit onderzoek blijkt dat een klassendiscussie over tekst en het organiseren/verwerken van inhoud effectieve activiteiten in het onderwijs zijn. Vragen stellen bij de tekst blijkt juist het minst effectief.
‘Je bent nooit een betere begrijpend lezer dan je mondelinge taalvaardigheid’ (Kees Venooy)
Binnen Close Reading ga je in 3 sessies met een tekst aan de slag. Belangrijk is dat kinderen leren om hun argumenten uit de tekst te halen, daardoor komen ze tot dieper leren. Hiervoor hebben ze kennis van de wereld nodig, zodat ze de tekst begrijpen. Het gebruiken van leesstrategieën is hierin verwerkt maar niet leidend. Als verwerking schrijven kinderen over wat zij gelezen hebben. Hierna zijn wij zelf aan de slag gegaan met het voorbereiden van een tekst voor in de klas.
Het was een inspirerende dag.
Ik ben blij dat ik bij het Pica Onderwijscongres 2019 aanwezig mocht zijn!
En stiekem was ik ook dolblij dat ik eindelijk weer thuis was bij onze kleine man…
Ben jij al eens bij het Pica Onderwijscongres aanwezig geweest?
