[DOOR RIGOBERTA] Hoe heerlijk is het om als kind al lezende jezelf te kunnen herkennen in de hoofdpersonages van een boek! Helaas is dit voor sommige kinderen niet zo vanzelfsprekend, want hoofdpersonen in boeken zijn vaak wit, hetero en groeien op in een traditioneel gezin. Niet per se een goede afspiegeling van de realiteit. Gelukkig zie ik steeds meer inclusieve kinderboeken voorbijkomen.
– 13 inclusieve kinderboeken –
13 inclusieve kinderboeken
Ik ben leerkracht op een basisschool in Kanaleneiland (Utrecht). Mijn klas is een mix van kinderen met een Marokkaanse, Turkse, Bulgaarse en Nigeriaanse achtergrond. Een kijkje in de boekenkast op school leert mij dat er maar weinig verhalen zijn met kinderen die echt op hen lijken. Wanneer kinderen steeds opnieuw een eenzijdig verhaal horen en lezen, wordt dat het verhaal wat ze geloven. Zo ontstaan onbewust stereotypes en vooroordelen. Voor kinderen van álle achtergronden is het daarom belangrijk om diverse verhalen te horen en te lezen. Het is een manier om bij kinderen openheid en respect voor diversiteit en gelijkheid te bereiken.
De Amerikaanse kinderboekenspecialist Sharron McElmee zegt hierover:
“Kinderen hebben behoefte aan zowel spiegels als ramen. Veel gekleurde kinderen zien de wereld alleen via ramen en zij hebben spiegels nodig. Andere kinderen zien alleen spiegels en zij moeten de wereld ook door ramen leren zien” (Nasim Miradi tijdens haar Woutertje Pieterse Lezing, 2017).
Een kinderboek kan op verschillende manieren divers zijn. Voorbeelden hiervan zijn een andere huidskleur dan wit, een dikker, dunner of ander lichaam dan de maatschappelijke norm, een hoofdpersonage met een mentale of fysieke beperking, mensen met een andere seksuele geaardheid of genderidentiteit of een verhaal waarin de traditionele rolpatronen worden doorbroken.
Ik ben op zoek gegaan naar geschikte inclusieve kinderboeken. Het zijn geen moraliserende boeken maar verhalen waar inclusiviteit en diversiteit heel natuurlijk voorbijkomt.
Inclusieve boekentips
Hierbij mijn 13 tips voor inclusieve kinderboeken voor de basisschool. Dit zijn de tips voor de onderbouw:
- Mijn schaduw is roze door Scott Stuart, geschikt vanaf groep 1
Een mooi en belangrijk prentenboek over genderidentiteit. Scott Stuart schreef dit boek voor zijn zoontje, die op jonge leeftijd dol was op roze prinsessenjurken en andere typische ‘meisjesdingen’. Het jongetje uit het boek ontdekt dat ieder van ons een schaduw heeft, waarvan mensen soms het gevoel hebben deze te moeten verstoppen voor de buitenwereld. Het is niet altijd makkelijk om helemaal jezelf te zijn, maar als je de moed kan vinden is dat het fijnste gevoel in de wereld!
- Ik ben bruin! door Ashok Banker, geschikt vanaf groep 1.
Dit boek is een ode aan kinderen die bruin zijn. Op de pagina’s zie je kinderen die dromen van verschillende beroepen, die verschillende talen spreken, die in verschillende huizen wonen, met een ander geloof en verschillende kleding aan hebben, maar 1 ding hebben ze gemeen: ze zijn trots op hun huidskleur. De illustraties zijn prachtig en erg kleurrijk. De boodschap is duidelijk: ik ben bruin, ik ben geweldig en ik ben net als jij!
- Prinses Arabella en de reuzentaart door Mylo Freeman, geshikt vanaf groep 1
Mylo Freeman heeft inmiddels meerdere boeken geschreven over prinses Arabella. Ze bedacht deze hoofdpersoon nadat ze twee meisjes hoorde zeggen dat er geen prinsessen met kroeshaar bestaan. In dit boek houden de prinsenkinderen een taartenwedstrijd voor de verjaardag van Omi. Met de hulp van haar vrienden slaagt Arabella erin een prachtige taart te maken. Bekijk ook de ideeën voor mini leeslessen bij dit boek.
- Sara Snufje door Pip Jones en Sara Ogilvie, geschikt vanaf groep 1
Geen poppenwagen maar een gereedschapskist, dat is wat Sara Snufje vaak meesjouwt. Sara is namelijk uitvinder en bedenkt de meest wilde uitvindingen. Een klein probleempje: haar maaksels mislukken vaak… tot ze op een dag haar talent kan inzetten om een kraai met gebroken vleugels te redden. Het verhaal is geschreven op rijm en het boek bevat mooie kleurrijke illustraties. Sara leert ons nooit op te geven en vooral door te zetten, ook als het even tegenzit.
- Idje wil niet naar de kapper door Michael Middelkoop, geschikt vanaf groep 1
Idje heeft heel bijzonder haar. Haar waarmee hij figuren kan maken en allerlei voorwerpen in kan verstoppen. Toch wil mama zijn afro laten knippen bij de kapper, maar daar denkt Idje heel anders over. Hij bedenkt allerlei slimme trucjes en listen om zijn bijzondere krullen te houden. Michael Middelkoop schreef het boek omdat hij op zoek was naar een kinderboek waarmee zijn zoontje zich kon identificeren. Nu kunnen ook kinderen met een enorme krullenbos genieten van de eigenwijze Idje!
- Het lammetje dat een varken is door Pim Lammers, geschikt vanaf groep 1
Pim Lammers geeft in dit boek een mooie boodschap mee: je bent wie je bent en dat is oké. In het verhaal maken we kennis met Lammetje. De schapen grazen altijd in de wei met hun mooie witte trui, in tegenstelling tot de varkens, die de hele dag in de vieze modder liggen. Lammetje wil ook wel eens in de modder rollen, maar daar reageren de schapen én de varkens heel raar op. ‘Ik ben toch niet gek’, denkt Lammetje, ‘ik ben een varkentje’. Daar zijn de varkens en schapen het niet mee eens. De boer besluit lammetje mee te nemen naar de dierenarts. Na een uitgebreid onderzoek is het duidelijk: Lammetje is alleen van buiten een lam maar van binnen een varkentje. Gelukkig kan de dierenarts helpen, maar alleen als Lammetje dat zelf wil.
- Eén grote familie door Elisenda Roca, geschikt vanaf groep 1
In dit prentenboek nemen Lucia en haar ondeugende hondje Kiko ons mee naar de voorbereidingen voor het buurtfeest. Wanneer een storm plots roet in het eten gooit, besluiten alle bewoners een handje te helpen. Lucia stelt ze aan ons voor: gezinnen van verschillende nationaliteiten, met verschillende gezinssamenstellingen en een gezin met een meisje met het syndroom van Down. Allemaal anders, maar één ding hebben ze gemeen: ze helpen elkaar want zij zijn één grote familie!
- Prinses Kevin door Michaël Escoffier, geschikt vanaf groep 1
Het is schoolfeest en Kevin weet het wel: hij gaat verkleed als prinses. Hij leent een mooie jurk, juwelen en schoenen met hakken van zijn zus en wat make-up van zijn moeder. De kinderen op het feest vinden het maar gek, maar wat anderen van hem denken maakt Kevin helemaal niet uit. Verkleden als prinses is echt niet alleen maar voor meisjes! Een mooi prentenboek over keuzes durven maken en trots zijn op wie je bent. Bekijk ook de ideeën voor mini leeslessen bij dit boek.
- Mootje door Hakima Elouarti, geschikt vanaf groep 2
Mootje wil graag alleen zijn, maar dat gaat moeilijk met 12 zussen om je heen! Het verhaal is gebaseerd op een typisch tweedegeneratie Marokkaans gezin: een groot gezin waarin iedereen zich liefdevol met elkaar bemoeit. Haar moeder zegt dat Mootje voor het laatst alleen was toen ze nog in de buik zat. Dat brengt haar op een idee: Mootje bouwt een iglo van hout om een plekje voor zichzelf alleen te maken. Dit boek staat vol herkenbare taferelen waarmee Marokkaanse gezinnen met veel kinderen zich kunnen identificeren.
Hierbij de rest van mijn 13 tips voor inclusieve kinderboeken voor de basisschool. Dit zijn de tips voor de bovenbouw:
- Planeet Omar van Zanib Mian, geschikt vanaf groep 6
De familie van Omar verhuist naar een nieuwe stad. Zowel thuis als op school moet Omar zijn draai nog vinden en krijgt hij in eerste instantie te maken met weerstand uit zijn omgeving, want ze zien hem als een probleemmagneet! Door onverwachte situaties en door het gesprek aan te gaan met de ander komt het uiteindelijk allemaal weer goed. Wat dit boek bijzonder maakt is dat de hoofdpersoon Omar moslim is, dat zie je niet vaak terug in kinderboeken. Doorheen het verhaal krijgen wij als lezer een mooi inkijkje in de Islam: we leren over het bidden, over het doen van dua’s, over de Ramadan en het Suikerfeest. De tekst wordt steeds ondersteund met grappige kleine illustraties. De boodschap van dit boek is duidelijk: iedereen mag verschillend zijn!
Ondertussen zijn er nog 2 andere delen over Omar en zijn avonturen uitgekomen, dus leesplezier genoeg!
- De getatoeëerde mama van Jacqueline Wilson, geschikt vanaf groep 6
De moeder van Dol en haar halfzus Ster is niet zoals de andere moeders. Ze kampt met een alcoholverslaving, zit onder de tatoeages en moet weleens naar een psychiatrische instelling omdat zij niet voor haar kinderen kan zorgen. Ondanks alle problemen blijft Dol haar moeder trouw, want een moeder kun je nu eenmaal niet zelf kiezen.
- De jongen achterin de klas door Onjali Q. Rauf, geschikt vanaf groep 7
De negenjarige Ahmet is nieuw op school. Hij zegt niet veel, lacht weinig en houdt niet eens van snoep! Ahmet draagt een geheim bij zich: hij heeft zijn land moeten ontvluchten vanwege oorlog. Zijn ouders en zusje is hij uit het oog verloren in de chaos van de reis. Hoewel dit boek vrij pittige thema’s aansnijdt is het verhaal luchtig geschreven en vol grappige momenten. Achterin het boek staat meer informatie over vluchtelingen en ook de denkvragen zijn bijzonder handig om in te zetten in de klas. De opdracht om stukjes van jouw eigen puzzel op te schrijven zal de leerlingen in de klas aanspreken. Bekijk ook de ideeën voor mini leeslessen bij dit boek.
- Mama is minister-president door Ody Neisingh en Marieke Visser, geschikt vanaf groep 5
De moeder van Adam heeft een bijzonder beroep: ze is minister-president van Nederland. Fijn om boeken te hebben waarin vrouwen zo’n belangrijke functie hebben, want het is belangrijk voor kinderen om rolmodellen te hebben. De kinderen uit Adam’s klas mogen op bezoek komen in het Torentje. Dat verloopt prima totdat minister Flappermuis (heerlijk, deze verwijzing!) in paniek binnenkomt want er is een hacker gesignaleerd! Per toeval komen Adam en zijn vriendin Kaat meer te weten over deze internetcrimineel. Kunnen zij helpen alles weer in orde te maken? Het verhaal is prettig om te lezen. Ook krijgen de lezers uitleg over de verkiezingen, Tweede kamer en ministers en de politiek. Leuk én leerzaam voor kinderen, ouders en leerkrachten.
Ontbreken er volgens jou inclusieve kinderboeken op dit lijstje?
Laat het me weten en wie weet voeg ik ze toe!
