Rijke taal

‘Wij zijn een volk van handelaren en centjestellers, dus dat we kinderen moeten leren rekenen snappen we wel. Dat we lezen, het belangrijkste schoolvak, hebben verwaarloosd is onvergeeflijk. Goed kunnen lezen is een voorwaarde voor iedere vorm van functioneren.’
– Rijke taal –

Rijke taal is een studieboek van Uitgeverij Boom. Dit boek staat vol met informatie over taaldidactiek voor het basisonderwijs. Hierbij ligt de basis bij het gebruik van teksten met een rijk taalgebruik en opdrachten die zinvol en uitdagend zijn.

Samenvatting

Rijke taal

In de huidige taalmethodes worden taal, spelling en begrijpend lezen vaak geïsoleerd aangeboden. Doordat de teksten worden aangepast aan het AVI niveau van de jaargroep en er bepaalde woorden voor de lessen van woordenschat in de tekst moeten staan, zijn de teksten meestal niet erg inspirerend. Daarbij komt dat het taalgebruik niet erg rijk is, terwijl dit juist wel belangrijk is. Van verschillende kanten wordt steeds duidelijker dat het belangrijk is om te zorgen voor aan betekenisvol aanbod, met het gebruik van rijke teksten, passend bij het onderwerp waar in de klas over gewerkt wordt. Hoe je dit zou kunnen vormgeven, met aandacht voor de verschillende vakgebieden, lees je in dit boek.

Rijke taal

Kinderen leren lezen en schrijven en krijgen vakken als taal, begrijpend lezen en spelling vaak geïsoleerd aangeboden in lessen vanuit een door school gebruikte lesmethode. Deze lessen zijn voor kinderen meestal niet heel inspirerend en motiverend, omdat ze niet betekenisvol zijn. De vaardigheid die in de les wordt aangeleerd is niet nodig om een bepaalde opdracht uit te kunnen voeren, maar het beheersen van de vaardigheid is het doel en daar zijn de opdrachten in de les op gericht. Het heeft voor kinderen veel meer betekenis als zij bijvoorbeeld voor geschiedenis een verslag moeten schrijven en dat daarbij ook aandacht is voor het gebruik van interpunctie en de zinsbouw.

Bij het voorbereiden van duurzame en betekenisvolle lessen kun je gebruikmaken van de leercirkel van Kolb. In de leercirkel doorloop je de fasen van waarnemen, begrijpen, (inter)actie en nadenken en verbinden. Voor ieder leerproces is het belangrijk dat alle onderdelen worden doorlopen, maar het startpunt maakt niet uit. Daarbij is het belangrijk om in de gaten te houden dat het grootste deel van de klas de stof eigen kan maken na de basisinstructie in laag 1, volgens het drielagenmodel (RTI)

Leesbegrip ontwikkelt zich bijvoorbeeld doordat leerlingen op een steeds hoger niveau leren denken, praten en schrijven over authentieke en interessante teksten en niet door een opeenvolging van tekstsoorten of aan te leren strategieën.’

Om lessen en teksten passend te maken op AVI wordt de lengte van woorden en zinnen aangepast. Dit zorgt ervoor dat het taalgebruik in de teksten verarmd wordt. In groep 3, bij het leren lezen, kan dit wenselijk zijn. Daarna is het belangrijk om kinderen juist rijke teksten aan te bieden. Teksten waarin moeilijke woorden staan, waarover je met elkaar in gesprek kunt gaan. Teksten waardoor kinderen geprikkeld raken over een onderwerp en er graag meer over willen weten. Het is erg effectief om bij een thema verschillende teksten aan te bieden, variërend in moeilijkheid, over hetzelfde onderwerp. Op deze manier wordt het onderwerp van verschillende kanten bekeken en komen moeilijke woorden en begrippen meerdere keren terug.

Recensie

Dit boek stond al heel lang op mijn lijstje. Ik wilde het graag lezen omdat ik benieuwd was naar de taaldidactiek die erin beschreven staat en omdat ik graag meer wilde weten over een geïntegreerd taalaanbod. Hoe doe je dat? Waar moet je op letten en welke doelen uit de huidige methode zijn nu van belang?

Werkelijk leren vindt niet plaats in gefragmenteerde lesjes, maar op een geïntegreerde manier rond inhouden die voor de leerlingen van betekenis zijn.’

Dit raakt voor mij de essentie, de kernboodschap van dit boek en tegelijkertijd ook van de worsteling die ik al een tijdje met mijzelf heb over het taalonderwijs. Het loopt niet zoals ik zou willen. De methode voldoet niet aan mijn wensen, is weinig motiverend en daarbij vraag ik mij af of de kinderen wel echt leren wat ze moeten leren. Nou ja, heel stiekem weet ik het antwoord daar eigenlijk al lang op. Maar hoe moet het dan wel? Bij die zoektocht kwam dit boek als geroepen en ik wilde dat ik hem al veel eerder had gelezen. Vooral het stuk over de woordenschatontwikkeling was voor mij een echte eyeopener.

Het is voor leraren dan ook een onmogelijke opgave om de woordenschat van leerlingen te helpen ontwikkelen, alleen door woordbetekenissen uit te leggen. Zonder aandacht voor rijke contexten en rijke teksten, is woordenschatontwikkeling niet mogelijk.’

In Rijke taal worden veel dingen beschreven die ik ergens eigenlijk wel wist. Of die ik zelf tijdens mijn lessen ook zie gebeuren. Fijn is dat in het boek ook steeds wordt aangegeven hoe je het dan anders, betekenisvoller, aan zou kunnen bieden. Dat vind ik erg fijn. In het kader van het aanbieden van betekenisvolle inhouden, lijkt ook ineens het zicht op het eigen leren een stuk belangrijker te worden.

‘Door leren zichtbaar te maken, kunnen leerlingen hun leerproducten en leerprocessen daadwerkelijk bekijken. Zo worden ze zich ervan bewust wat ze geleerd hebben en wat ze een volgende keer anders zouden kunnen aanpakken.’

Het is belangrijk kinderen mee te nemen in het proces. Waarom moeten ze leren wat ze leren en in hoeverre zijn ze daar al toe in staat? Het is voor kinderen altijd belangrijk om te weten wat het doel van de les is, zodat zij aan het eind van de les kunnen beoordelen of ze het doel ook hebben behaald.

Als je meer zou willen lezen over taal en lezen dan zijn Close Reading en Technisch lezen in een doorlopende lijn ook aanraders.

Ik kan dit boek enorm aanraden aan alle (toekomstige) leerkrachten. In de hoop dat mensen er net zo door geïnspireerd raken om hun taalonderwijs te verbeteren, als ik. Dit boek heeft mij echt kritisch naar mijn eigen aanbod laten kijken en me handvatten gegeven voor het aanpassen daarvan. Dat gun ik andere leerkrachten ook.

Dit boek van Uitgeverij Boom heb ik zelf gekocht.

*Dit bericht bevat affiliate links

Vergelijkbare artikelen

Winkelwagen